ಒಡಿಶಾದ ಕೆಂಪು ಇರುವೆ ಚಟ್ನಿ ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಒರಿಸ್ಸಾ ಬುಡಕಟ್ಟು ವಿಶೇಷ ಅಡುಗೆಯಾದ ಈ ಚಟ್ನಿ ಈಗ GI ಟ್ಯಾಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ನಮಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ಲಭ್ಯವಿದೆ.
ಇದು ಒರಿಸ್ಸಾ ರಾಜ್ಯದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಆಹಾರ.. ಭೌಗೋಳಿಕ ಗುರುತನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.
ಈ ಕೆಂಪು ಇರುವೆ ಚಟ್ನಿಯನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ಆದಿವಾಸಿಗಳು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದ ಆಹಾರವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕೆಂಪು ಇರುವೆ ಚಟ್ನಿ ಇಂದಿಗೂ ಆದಿವಾಸಿಗಳ ನಡುವೆ ಪ್ರಧಾನ ಖಾದ್ಯವಾಗಿದೆ. ಕೆಂಪಿರುವೆ, ಚೌಳಿ, ಕೆಂಜಿಗ ಹಾಗೂ ಚಗಳಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಈ ಇರುವೆಯ ಚಟ್ನಿಗೆ GI ಟ್ಯಾಗ್ ದೊರೆತಿದ್ದು, ಈ ಟ್ಯಾಗ್ ನೀಡಲು ಕಾರಣ ಅದರಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.
ಇದು ಔಷಧೀಯ ಗುಣಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಅನೇಕ ಆರೋಗ್ಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ “ಕೈ ಚಟ್ನಿ” ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಈ ಕೆಂಪು ಇರುವೆ ಚಟ್ನಿಗೆ ಈಗ GI ಟ್ಯಾಗ್ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಜನವರಿ 2ರಿಂದ ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ಈ ಕೆಂಜಿಗದ ಚಟ್ನಿಯನ್ನು ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಹಾಗೂ ಉತ್ತರಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಲವು ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳಲ್ಲೂ ಊಟದೊಂದಿಗೆ ಸೇವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಚಗಳಿ ಚಣ್ನಿ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನ ಶಿಕಾರಿ ಮಾಡಿದ ಇರುವೆಗಳನ್ನು ಮನೆಗೆ ತಂದು ಆ ಪಾತ್ರೆಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಶಾಖ ಕೊಟ್ಟು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಚಗಳಿಯನ್ನು ಸೊಪ್ಪು ಸದೆಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಕಡೆ ಹಸಿ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ ಅಥವಾ ಜೀರಿನ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ ಜೊತೆಗೆ ಈರುಳ್ಳಿ, ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿ, ಶುಂಠಿಯನ್ನು ಹುರಿದುಕೊಂಡು ಚಗಳಿ ಜೊತೆ ಹಾಕಿ ರುಬ್ಬುವ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ವೇಳೆ ಅರಿಶಿನ ಮತ್ತು ಉಪ್ಪಿನ ಪುಡಿಯನ್ನು ಕೂಡ ಮಿಶ್ರಣ ಮಾಡಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ನುಣ್ಣಗೆ ಆಗುವ ತನಕ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚಗಳಿಯಲ್ಲಿ ಹುಳಿ ಅಂಶ ಇರುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಹುಳಿ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಚಟ್ನಿಗೆ ಬಳಸುವುದಿಲ್ಲ. ಚೆನ್ನಾಗಿ ರುಬ್ಬುವ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕಡೆದ ಬಳಿಕ ರುಚಿ ರುಚಿಯಾದ ಚಗಳಿ ಚಟ್ನಿ ಸಿದ್ಧವಾಗುತ್ತದೆ.
