ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೆ ಬಂಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಹಕ್ಕಿದೆ – ನ್ಯೂಸ್‌ ಕ್ಲಿಕ್‌ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ

ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಆದೇಶದ ನಂತರ, ‘ನ್ಯೂಸ್ ಕ್ಲಿಕ್’ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಪ್ರಬೀರ್ ಪುರ್ಕಾಯಸ್ಥ ಅವರನ್ನು ಬುಧವಾರ ಸಂಜೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಯುಎಪಿಎ ಪ್ರಕರಣದಡಿ ಅವರ ಬಂಧನ ಮತ್ತು ರಿಮಾಂಡ್ ತಪ್ಪು ಎಂದು ದೇಶದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ.

ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಈ ತೀರ್ಪು ಕಾನೂನು ಜಗತ್ತಿನ ಒಂದು ಮೈಲಿಗಲ್ಲು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇತರ ನಿರ್ಧಾರಗಳ ಮೇಲೂ ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಗೋಚರಿಸಬಹುದು. ಈ ನಿರ್ಧಾರದ ಮೂಲಕ, ಪೊಲೀಸರು ತಾವು ಯಾರನ್ನು ಬೇಕಿದ್ದರೂ ಬಂಧಿಸಬಹುದು ಎನ್ನುವ ಭಾವನೆಗೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಅಡ್ಡಗೆರೆಯೊಂದನ್ನು ಎಳೆದಿದೆ. ಬಂಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಆರೋಪಿಗೆ ಬಂಧನದ ಕಾರಣವನ್ನು ಲಿಖಿತ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀಡಬೇಕು ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಿದೆ. ಪ್ರಕರಣದ ತೀರ್ಪನ್ನು ನೀಡುವಾಗ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಏನು ಹೇಳಿದೆ ಮತ್ತು ಈ ನಿರ್ಧಾರವು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಮೇಲೆ ಯಾವ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಬಹುದೆನ್ನುವುದನ್ನು ನೀವು ಈ ಲೇಖನದ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯಬಹುದು.

ಪ್ರಬೀರ್‌ ಅವರನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ಹೇಳಿದ ಮಾತು ಬಹಳ ಮಹತ್ವದ್ದು. ಅದು “ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೆ ಬಂಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಹಕ್ಕಿದೆ. ಅದು ಅವನ ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕು” ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.

ಈ ಪ್ರಕರಣದ ವಿಚಾರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಯುಎಪಿಎ ಅಥವಾ ಇನ್ನಾವುದೇ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಂಧಿಸುವ ಮೊದಲು, ಯಾವ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಬಂಧಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ಮೊದಲು ಲಿಖಿತವಾಗಿ ತಿಳಿಸುವುದು ಅವಶ್ಯಕ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ. ಇದನ್ನು ಲಿಖಿತವಾಗಿಯೂ ತಿಳಿಸಬೇಕು. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ವಿಚಾರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವಿರುದ್ಧದ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಒಂದೇ ಆಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಯಾವುದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೂ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಬಂಧನದ ಕಾರಣ ವಿವರಿಸುವ ಲಿಖಿತ ರೂಪದ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಬೇಗನೆ ನೀಡುವುದು ಅವಶ್ಯಕ

ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಿ. ಆರ್. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಗವಾಯಿ ಮತ್ತು ಸಂದೀಪ್ ಮೆಹ್ತಾ ಅವರ ಪೀಠವು ಬಂಧನದ ಕಾರಣವನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಲಿಖಿತ ಆಧಾರಗಳ ಪ್ರತಿಯನ್ನು ಬಂಧಿತ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ “ಯಾವುದೇ ನೆಪ ಕಾರಣ ಹೇಳದೆ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಬೇಗ” ನೀಡಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಈ ಹೇಳಿಕೆ, ಬಂಧಿತ ವ್ಯಕ್ತಿ, ಯಾವುದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಬೇಗ ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಲಿಖಿತ ಕಾರಣದ ಪ್ರತಿಯ ನಕಲನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಆರೋಪಿಗೆ ತನ್ನ ವಿರುದ್ಧ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಕ್ರಮದ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ ಎಂಧು ಕೋರ್ಟ್‌ ಹೇಳಿದೆ.

ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ಲಿಖಿತ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀಡದಿದ್ದರೆ ಬಂಧನ ಅಸಿಂಧು

ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಿ.ಆರ್.ಗವಾಯಿ ನೇತೃತ್ವದ ಪೀಠ, ‘‘ಬಂಧನದ ರಿಮಾಂಡ್ ಪ್ರತಿಯನ್ನು ಲಿಖಿತವಾಗಿ ನೀಡಿಲ್ಲ, ಹೀಗಾಗಿ ಬಂಧನ ಅಕ್ರಮ ಎಂಬ ತೀರ್ಮಾನಕ್ಕೆ ಬರಲು ಯಾವುದೇ ಹಿಂಜರಿಕೆಯಿಲ್ಲ’’ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಿ.ಆರ್.ಗವಾಯಿ ನೇತೃತ್ವದ ಪೀಠ ಹೇಳಿರುವ ಪ್ರಕಾರ, ಆರೋಪಿಗೆ ರಿಮಾಂಡ್ ನಕಲು ಪ್ರತಿ ಸಿಗದಿದ್ದರೆ ಬಂಧನವೂ ಅಕ್ರಮ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾಗಬಹುದು.

ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅತಿಕ್ರಮಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ

ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅತಿಕ್ರಮಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಸ್ವೀಕಾರರ್ಹವಲ್ಲ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸಂವಿಧಾನದ 20, 21 ಮತ್ತು 22ನೇ ಪರಿಚ್ಛೇದದಡಿ ಖಾತರಿಪಡಿಸಿರುವ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ. ಇಂತಹ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳನ್ನು ಮಾನವರ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದು ಎನ್ನುವುದು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಹೇಳಿಕೆಯಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.

ಸಂವಿಧಾನದ ಪರಿಚ್ಛೇದ 20, 21 ಮತ್ತು 22ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ “ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳಲಾಗದ” ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸಹ ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು ತನ್ನದೇ ಆದ ವಿಶೇಷ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವಿಚಾರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಹೇಳಿದೆ.

ಬಿಡುಗಡೆ ಆದೇಶವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವಾಗ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಏನು ಹೇಳಿದೆ?

ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಮೆಹ್ತಾ ಅವರು ತೀರ್ಪನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಾ, ಪುರ್ಕಾಯಸ್ಥ ಅವರ ಬಂಧನ, ನಂತರದ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 4ರ ರಿಮಾಂಡ್ ಆದೇಶ ಮತ್ತು ಬಂಧನವನ್ನು ಮಾನ್ಯ ಮಾಡಿದ ದೆಹಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 15ರ ಆದೇಶವು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅದನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ಈ ಪ್ರಕರಣದ ವಿಚಾರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಯುಎಪಿಎ ಅಥವಾ ಇತರ ಅಪರಾಧಗಳ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಬಂಧನದ ಕಾರಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಲಿಖಿತವಾಗಿ ತಿಳಿಯಲು ಮೂಲಭೂತ ಮತ್ತು ಶಾಸನಬದ್ಧ ಹಕ್ಕು ಇದೆ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ.

ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ಕಪಿಲ್ ಸಿಬಲ್ ಅವರ ಎಲ್ಲಾ ವಾದಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಬಿಆರ್ ಗವಾಯಿ ಮತ್ತು ಸಂದೀಪ್ ಮೆಹ್ತಾ ಅವರ ಪೀಠವು, “ಬಾಂಡ್ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲದೇ ಮೇಲ್ಮನವಿದಾರರನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ನಾವು ಒಪ್ಪುತ್ತೇವೆ, ಆದರೆ ಚಾರ್ಜ್ ಶೀಟ್ ಸಲ್ಲಿಸಿರುವುದರಿಂದ, ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೃಪ್ತಿಗಾಗಿ ಜಾಮೀನು ಬಾಂಡ್ ಒದಗಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಮೇಲ್ಮನವಿದಾರನನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವಂತೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವುದು ಸೂಕ್ತವೆಂದು ನಾವು ಭಾವಿಸುತ್ತೇವೆ” ಎಂದರು.

ಇದಾದ ನಂತರ ಪಟಿಯಾಲ ಹೌಸ್ ಕೋರ್ಟ್ ಪುರಕಾಯಸ್ಥ ಅವರನ್ನು 1 ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ಜಾಮೀನು ಮತ್ತು ಮೂರು ಷರತ್ತುಗಳ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಆದೇಶಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಷರತ್ತುಬದ್ಧ ಜಾಮೀನು ಮಂಜೂರು ಮಾಡುವಾಗ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಪ್ರಕರಣದ ಸಾಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ವಿದೇಶಿ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಂತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.