ಲಿಂಗಾಧಾರಿತ ಬಜೆಟ್ ಎನ್ನುವುದು ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಗಣನೀಯ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು. ಎಂದೇ ಬಜೆಟ್ ರೂಪಿಸುವಾಗ ಲಿಂಗತ್ವ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಎದೆಗಿಳಿಸಿ ಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದುದು ಬಹು ಮುಖ್ಯ. ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಬೇಕಾದಷ್ಟು ಲಿಂಗತ್ವ ಬದ್ಧತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ ಹಿರಿಯ ಪತ್ರಕರ್ತೆ ಸಿ ಜಿ ಮಂಜುಳಾ
ಜಿ20 ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಭಾರತ ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಪ್ರಸಕ್ತ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಮಂಡಿಸಿದ ಬಜೆಟ್ ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ಏಕೆಂದರೆ, ‘ಜಿ20 ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ನೇತೃತ್ವದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಭಾರತ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುವುದು’ ಎಂದು ಇಂಡೊನೇಷ್ಯಾದ ಬಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಜಿ20ರ ನಾಯಕತ್ವ ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದ್ದರು. ಭಾರತದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಯಣದಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳಾ ನೇತೃತ್ವದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಾಧಿಸಲು ನಾರಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಮುಂಚೂಣಿಗೆ ತರುವ ಪ್ರಯತ್ನದ ಬಗ್ಗೆ ಮೋದಿಯವರು ಹಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಇಂತಹ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಸಾಕಾರಗೊಳಿಸಲು ಈ ಬಾರಿಯ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಗೆ ದಕ್ಕಿರುವುದಾದರೂ ಏನು?
ಈಗಾಗಲೇ, 2005ರಿಂದಲೇ ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್ ಗಳನ್ನು ಭಾರತ ನೀಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದು 17 ವರ್ಷಗಳು ಕಳೆದು ಹೋಗಿದ್ದು 18ನೇ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಪದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದ್ದೇವೆ. ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್ ಎಂಬುದು ಜೆಂಡರ್ ಅಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಹಣಕಾಸು ಸಾಧನ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ ಲಾಭಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಮಹಿಳೆಗೆ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಶಿಕ್ಷಣ, ಉದ್ಯೋಗ, ಸುರಕ್ಷತೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಒತ್ತಡ ಮತ್ತಿತರ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಹಿಂದುಳಿದಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಇದು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ವಿಚಾರಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ನೆರವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಹಂಚಿಕೆಯ ಲೆಕ್ಕವನ್ನು ಇಡಲು ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್ ಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಭಾಗಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇವನ್ನು ಪಾರ್ಟ್ ಎ ಹಾಗೂ ಪಾರ್ಟ್ ಬಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೊದಲನೆಯದು, ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಎಂದರೆ ಶೇಕಡ 100ರಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೇ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಎರಡನೆಯದ್ದು, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ಶೇ 30ರಷ್ಟು ಅವಕಾಶಗಳಿರುವ ಯೋಜನೆಗಳು.
ಸಮಾಜದ ವಿವಿಧ ವರ್ಗಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ ಎಂಬಂಥ ತರ್ಕದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ‘ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟಿಂಗ್’ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಮೈದಾಳಿದೆ. ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಹಂಚಿಕೆ, ನೀಡುವ ಆದ್ಯತೆಗಳಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಈ ಹಿಂದಿನ ಬಜೆಟ್ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್ ಪ್ರಕಾರ, ‘ಎಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಗೆ ತರುವುದು ಹಾಗೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರು ಎಟಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆಯನ್ನು ತರುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಜೆಂಡರ್ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ವೆಚ್ಚ ಹಾಗೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವಾ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಉಸ್ತುವಾರಿ ಮಾಡುವುದು ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟಿಂಗ್ ನ ಉದ್ದೇಶ. ‘
ಈಗ, 2023-24ನೇ ಸಾಲಿನ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ನಲ್ಲಿ, ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್ ಹಂಚಿಕೆ 23%ನಷ್ಟು ಏರಿಕೆ ಆಗಿದೆ. ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್ ಅಡಿ ಹಂಚಿಕೆ, ಈ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ರೂ 2,23,219.75 ಕೋಟಿಯಷ್ಟಿದೆ. 2022-23ರ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೆಯಾಗಿದ್ದ ರೂ 1,71,006.47 ಕೋಟಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಇದು 11% ನಷ್ಟು ಗಣನೀಯ ಏರಿಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ, ಕೇಂದ್ರ ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯಕ್ಕೆ ನೀಡಿರುವ ಅನುದಾನದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಶೇಕಡಾ 1ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಹೆಚ್ಚಳ. ಈ ಹೆಚ್ಚಳಕ್ಕೂ ಒಂದು ನಿರ್ಬಂಧ ಇದೆ. ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಆವಾಸ್ ಯೋಜನೆಗೇ ಈ ಮೊತ್ತ ವಿನಿಯೋಗವಾಗಲಿದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹಂಚಿಕೆಯಾಗಿರುವ ಮೊತ್ತ ರೂ 25,448.75 ಕೋಟಿ. ಕಳೆದ ಬಾರಿ, 2022-23ರಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೆಯಾಗಿದ್ದ ಮೊತ್ತ ರೂ 25,172.28 ಕೋಟಿ. ಎಂದರೆ ಈ ಬಾರಿ ರೂ 267 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಏರಿಕೆ ಆಗಿದೆ.
30 ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಇಲಾಖೆಗಳು ಹಾಗೂ 5 ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಹಂಚಿಕೆಗಳನ್ನು ಈ ಬಾರಿಯ ಜೆಂಡರ್ ಘಟಕ ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದೆ
ಮಹಿಳೆಯರ ಸುರಕ್ಷತೆ, ಭದ್ರತೆ, ಸಬಲೀಕರಣದ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ‘ಮಿಷನ್ ಶಕ್ತಿ’ ಯೋಜನೆಗೆ ಈ ಬಾರಿ ಮಾಡಲಾಗಿರುವ ಹಂಚಿಕೆ ರೂ 3143.96 ಕೋಟಿ. ಕಳೆದ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದ ಹಂಚಿಕೆ ರೂ. 3,184.11 ಕೋಟಿ. ಎಂದರೆ ಶೇ 1.2ರಷ್ಟು ಇಳಿಕೆ. ‘ಮಿಷನ್ ಶಕ್ತಿ’ ಅಡಿ ಬೇಟಿ ಬಚಾವೊ ಬೇಟಿ ಪಢಾವೊ, ಮಹಿಳಾ ಸಹಾಯವಾಣಿ, ಒನ್ ಸ್ಟಾಪ್ ಕ್ರೈಸಿಸ್ ಸೆಂಟರ್ ಹಾಗೂ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಮಾತೃ ವಂದನಾ ಯೋಜನೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಯೋಜನೆಗಳು ಒಳಪಡುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಆದರೆ ಹಂಚಿಕೆಯಾದ ಹಣವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗದ ಸ್ಥಿತಿಯ ಮುಂದುವರಿಕೆಯನ್ನು ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ವಿಷಾದನೀಯ. ಹಲವು ಯೋಜನೆಗಳ ಹಣ ಬಳಕೆಯಾಗುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಹಲವು ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಮುಂದುವರಿದುಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ‘ಮಿಷನ್ ಶಕ್ತಿ’ ಯೋಜನೆ ಅಡಿ ಕಳೆದ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ವ್ಯಯಿಸಿರುವ ಹಣ ಕೇವಲ ರೂ 1,946.93 ಕೋಟಿ ಎಂಬುದು ಏನನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ? ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಅನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿನ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿ ಕೊರತೆಯೇ?
ಶೇಕಡ 100ರಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆಂದೇ ಮೀಸಲಾದ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಹಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್ ನ ಪಾರ್ಟ್ ಎ ಅಡಿ ಮಾಡಲಾದ ಹಂಚಿಕೆ ಈ ಬಾರಿ ಶೇ 70ರ ಏರಿಕೆ ಕಂಡಿದೆ. ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಈ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೆಯಾಗಿದ್ದ ಮೊತ್ತ ರೂ 26,772.89 ಕೋಟಿ. ಈ ಬಾರಿ ಇದು ರೂ 88,044.21ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಿಂಹಪಾಲು, ರೂ 54,487 ಕೋಟಿಯಷ್ಟು ಹಣ ಗ್ರಾಮೀಣ ವಸತಿ ಯೋಜನೆ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಆವಾಸ್ ಯೋಜನೆಗೇ ಹೋಗಲಿದೆ. ಆದರೆ 2022-23ರ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಪಾರ್ಟ್ ಎ ಅಡಿ, ಪುನರ್ವಿಮರ್ಶಿತ ಅಂದಾಜುಗಳ ಅನ್ವಯ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ವೆಚ್ಚ ಮಾಡಿದ್ದು ರೂ 90,564.35 ಕೋಟಿ. ಹಾಗೆಯೇ ಈ ‘ಪಾರ್ಟ್ ಎ’ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಆವಾಸ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದಾದರೂ ಏಕೆ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ತಜ್ಞರು ಕೇಳುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ಸರಿಯಾದದ್ದು. ಏಕೆಂದರೆ ಈ ವಸತಿ ಯೋಜನೆಯಿಂದ ಶೇಕಡ 100ರಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಮಹಿಳೆಯರಷ್ಟೇ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಲಾಭ ಪಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ.
ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಜೆಟ್ ನ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚದ 5% ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೂ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಜಿಡಿಪಿ ಯ 1% ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್ ಆರಂಭಿಸಿದ ನಂತರ ಈ ಮಿತಿಯನ್ನು ಅದು ಈವರೆಗೆ ಏರಿಸಿಲ್ಲ.
ಕೋವಿಡ್ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕದ ನಂತರ, ಮಹಿಳೆ ಹಲವು ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಔದ್ಯೋಗಿಕ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಪ್ರಮಾಣ ಆತಂಕಕಾರಿಯಾಗಿ ಇಳಿಮುಖವಾಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು ತೋರಿಸಿಕೊಡುತ್ತಲೇ ಇವೆ. ಹೀಗಿದ್ದೂ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕದ ನಂತರ, ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಬರಲಾಗಿದೆ. 2020-21ರಲ್ಲಿ ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್ – ಬಜೆಟ್ ನ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚದ 4.72% ನಷ್ಟು ಇತ್ತು. 2021-22ರಲ್ಲಿ ಇದು 4.4% ಗೆ ಇಳಿಯಿತು. 2022-23ರಲ್ಲಿ ಇದು 4.3%ಗೆ ಇಳಿಯಿತು. ಪ್ರಸಕ್ತ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ, ಜೆಂಡರ್ ಘಟಕದ ಪ್ರಮಾಣ, ಇಡೀ ಬಜೆಟ್ ನ 4.9 % ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಗಣನೀಯವಲ್ಲದ ಏರಿಕೆ.
ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಅವರು ಕೇಂದ್ರದ ಪೂರ್ಣಾವಧಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆಯಾಗಿರುವ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ. 2020ರ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಿಂದಲೂ ಅವರು ಈ ಹುದ್ದೆ ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜೆಂಡರ್ ಬಜೆಟ್ ನ ಸರಾಸರಿ ವೆಚ್ಚ – ಬಜೆಟ್ ಅಂದಾಜುಗಳ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚದ 4.6% ನಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಇದೆ. ಕಳೆದ 15 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಸರಾಸರಿ ಪ್ರಮಾಣ ಕೇವಲ 4.9%. ಎಲ್ಲೋ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಅಂದಾಜಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಜೆಂಡರ್ ಸಂಬಂಧಿ ವೆಚ್ಚಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, 2021ರ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಪುನರ್ವಿಮರ್ಶಿತ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ ಜೆಂಡರ್ ಸಂಬಂಧಿ ವೆಚ್ಚ 6% (ಬಜೆಟ್ ಅಂದಾಜು ಇದ್ದದ್ದು 4.7%) ಆಗಿತ್ತು.
2024ರಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳು ನಡೆಯಲಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಬಾರಿಯ ಬಜೆಟ್ ಈ ಸರ್ಕಾರದ ಕಡೆಯ ಪೂರ್ಣಾವಧಿ ಬಜೆಟ್. ಎರಡು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಶೇ 7.5 ರಷ್ಟು ನಿಗದಿತ ಬಡ್ಡಿ ದರ ಹೊಂದಿದ ‘ಮಹಿಳಾ ಸಮ್ಮಾನ್ ಉಳಿತಾಯ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್’ ಪ್ರಸ್ತಾವ, ಮಹಿಳಾ ಮತದಾರರನ್ನು ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಯತ್ನ ಎನ್ನಬಹುದು. ಈ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಮಹಿಳೆ ಅಥವಾ ಹೆಣ್ಣು ಮಗು ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಇಡಬಹುದು. ಗರಿಷ್ಠ ಠೇವಣಿ ಮೊತ್ತ ರೂ 2 ಲಕ್ಷ ಹಾಗೂ ಭಾಗಶಃ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸೌಲಭ್ಯವೂ ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿದೆ.
ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆಂದೇ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಪ್ರಮುಖ ಯೋಜನೆ ‘ಅಮೃತ ಕಾಲ’ದ ಈ ಮೊದಲ ಬಜೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಎದ್ದು ಕಾಣಿಸುವ ಸಂಗತಿ. ಆದರೆ, ಈಗಾಗಲೇ ಇರುವ ಮಹಿಳಾ ಸ್ವಸಹಾಯ ಗುಂಪುಗಳು, ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಸಾಧಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ ಆಯಾಮ ನೀಡುವ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಸಚಿವೆ ಆಡಿರುವುದು ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ.
ಜಾಗತಿಕ ನೆಲೆಯ ಇತ್ತೀಚಿನ ಹಲವು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯಂಕಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಜೆಂಡರ್ (ಲಿಂಗತ್ವ) ಅಂತರ ಎದ್ದು ಕಾಣುವಂತಹದ್ದು. ಲಿಂಗತ್ವ ಸಮಾನತೆ ಸಾಧನೆಯ ಹಾದಿ ಆಶಾದಾಯಕವಾಗೇನೂ ಇಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ನಮಗೆ ಈ ಸೂಚ್ಯಂಕಗಳು ನೆನಪಿಸುತ್ತಲೇ ಇವೆ. ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಅರ್ಧಭಾಗವಾಗಿರುವ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗುವ ಭಾರತದ ಆಶೋತ್ತರದ ಸಾಧನೆ ಸಾಕಾರವಾಗುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳು, ಪೂರ್ವಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಬೇರೂರಿರುವ ಚಿಂತನೆ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ತರಲು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದ ಹಣಕಾಸು ಬದ್ಧತೆ ಬೇಕು. ನಿಗದಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಾಗೂ ನಡಾವಳಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗಾಗಿ ಸಂವಹನ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳಿಗಾಗಿ ಹಣಹೂಡಿಕೆ ಅಗತ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಮಹಿಳಾ ಕೇಂದ್ರಿತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೊತ್ತದ ಹಣ ನೀಡಿದರಷ್ಟೇ ಸಾಲದು. ಸರ್ಕಾರದ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲೂ ಜೆಂಡರ್ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ ಹಾಗೂ ಲಿಂಗತ್ವ ಸಂವೇದನಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಗೆ ತರುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಹೀಗಾಗಬೇಕಾದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ರೂಪುರೇಷೆ, ಅನುಷ್ಠಾನ ಹಾಗೂ ಹಣಕಾಸು ಹಂಚಿಕೆಯ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ.
ಸಿ. ಜಿ. ಮಂಜುಳಾ
ಹಿರಿಯ ಪತ್ರಕರ್ತರು
