ಲೇಖನ: ಮದನ್ ಬಿ. ಲೋಕುರ್
ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಸಂಜೀವ್ ಖನ್ನಾ ಈಗ ಭಾರತದ 51 ನೇ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಿಗೆ ನನ್ನ ಅಭಿನಂದನೆಗಳು.
ನಾನು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುವ ಕೆಲವು ಇಚ್ಚೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯೊಂದನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ:
ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ , ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ತಮ್ಮ ತೀರ್ಪುಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ನಿಮಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವಾಗ ಮಾತನಾಡಿ, ಆದರೆ ನಿಮ್ಮ ತೀರ್ಪುಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾತ್ರ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲ. ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ, ನಾವು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುವುದನ್ನು ಮೌಖಿಕ ಬೇದಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇದು ಭಯಾನಕ ರೋಗ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಗೊಂದಲಮಯ ಸಂದರ್ಭಗಳಿಗೂ ನಿಮ್ಮನ್ನು ದೂಡಬಹುದು.
ಇದಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಅಪವಾದಗಳಿವೆ; ದೇಶದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿರುವ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಅಕಾಡೆಮಿಗಳಲ್ಲಿ ನೀವು ಮಾತನಾಡಬಹುದು (ಮತ್ತು ನೀವು ಮಾತನಾಡಲೇಬೇಕು). ಇದರಿಂದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅಪಾರ ಪ್ರಯೋಜನವಿದೆ ಮತ್ತು ನೀವೂ ಅವರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸಹ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೀರಿ. ಟೋಕನ್ ಭೇಟಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಉತ್ತಮವಾಗಿಲ್ಲ – ಇದು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಮರೆತುಹೋಗುತ್ತದೆ.
ನೀವು ಕಾನೂನು ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಬಹುದು ಇದರಿಂದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯ ವಿತರಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ನೇರವಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಕಾನೂನು ನೆರವು ಮತ್ತು ಹಿಂದುಳಿದವರು, ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವವರು, ಬಂಧನದಲ್ಲಿರುವವರು ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಇತರ ಕೆಲವು ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ನ್ಯಾಯದ ಪ್ರವೇಶದಂತಹ ವಿಷಯಗಳ ಕುರಿತು ನೀವು ಮಾತನಾಡಬಹುದು. ಏನೋ ನೆಲಕಚ್ಚಿದೆ. ನಿಮಗೆ ಗೊತ್ತಾ, ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೆ ಒಂದು ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅಥವಾ ಇನ್ನೊಂದು ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ದಯವಿಟ್ಟು ಅವರಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ಕೊಡಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿ. ಸುಮಾರು ಒಂದು ದಶಕದ ಹಿಂದೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಅಕಾಡೆಮಿಗಳು ಡಾಕೆಟ್ ಸ್ಫೋಟದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದ್ದವು, ಆದರೆ docket exclusion (ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ದೀರ್ಘ ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಜನರು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ) ಬಗ್ಗೆಯೂ ಮಾತನಾಡಲಾಯಿತು. ಇದು ನೀವು ಮಾತನಾಡಬಹುದಾದ ವಾಸ್ತವ ಸಂಗತಿ.
ನೀವು ಏನು ಮಾಡಿದರೂ, ದಯವಿಟ್ಟು ದೇವರೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಬೇಡಿ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ 30 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೂ ಹೆಚ್ಚು ದೇವತೆಗಳಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಸಂದೇಶವು ಒಂದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಇದನ್ನು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸುತ್ತಾರೆ. ದೇವರು ನಿಮಗೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಜಡ್ಜ್‌ಗಳಿಗೆ ಒಂದೇ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೇಳಿದರೂ ಅದನ್ನು ನೀವು ಇಬ್ಬರೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಥೈಸಿದರೆ ಏನಾಗಬಹುದು ಎಂದು ನೀವೊಮ್ಮೆ ಊಹಿಸಿ. ದೇವರು ನಿಮ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ಏನು ಯೋಚಿಸಿಯಾನು ಹೇಳಿ?
ಒಮ್ಮೆ ನನ್ನ ವೈದ್ಯರು ಊಟದ ಮೊದಲು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಟ್ಯಾಬ್ಲೆಟ್ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ನನ್ನನ್ನು ಕೇಳಿದರು. ನಾನು ಟ್ಯಾಬ್ಲೆಟ್ ಅನ್ನು ಯಾವಾಗೆಲ್ಲಾ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ನಾನು ಮೂರು ವಿಭಿನ್ನ ದೇವರುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದೆ. ನನಗೆ ಮೂರು ವಿಭಿನ್ನ ಉತ್ತರಗಳು ಸಿಕ್ಕಿವೆ. ದೇವರು ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಹೆಣೆದು ನನ್ನೊಂದಿಗೆ ಆಡಬಹುದು. ದೇವರೊಂದಿಗೆ ಗೊಂದಲ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಡಿ ಮತ್ತು ಹಾಗೊಂದು ವೇಳೆ ಮಾಡಿದರೂ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿ, ಕ್ಯಾಮೆರಾದ ಮುಂದೆ ಅಲ್ಲ.
ಎರಡನೆಯದಾಗಿ , ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಾಗ, ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪುಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ನಿಖರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಎಂದು ನಾನು ಸೂಚಿಸುತ್ತೇನೆ. ಲಾರ್ಡ್ ಡೆನ್ನಿಂಗ್ ಅವರ ಸಲಹೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಡಿ – ಕೀಪ್‌ ಇಟ್‌ ಶಾರ್ಟ್‌, ಸ್ಟುಪಿಡ್. ದಯವಿಟ್ಟು ಅದನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೂ ಹೇಳಿ , ಆದರೆ ಅವರನ್ನು ಮೂರ್ಖರೆಂದು ಕರೆಯಬೇಡಿ. ಧರ್ಮೋಪದೇಶ ಮಾಡುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಜನರು ಧರ್ಮೋಪದೇಶದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಬಯಸಿದರೆ, ಅವರು ಸತ್ಸಂಗಕ್ಕೆ ಹೋಗಬಹುದು. ನೀವು ದೀರ್ಘವಾದ ಧರ್ಮೋಪದೇಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರೆ ರಾತ್ರಿಯೆಲ್ಲಾ ಜಾಗರಣೆ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಆಯ್ಕೆಗಳು ತುಂಬಾ ಇದ್ದಾವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ,ಉಪಯೋಗ ಇಲ್ಲದ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಧರ್ಮೋಪದೇಶಗಳಿಂದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಏಕೆ ಬೇಸರವಾಗಬೇಕು.
ಒಂದು ದಿನ, ನಾನು ನನ್ನ ನೆರೆಹೊರೆಯ ಬುಕ್ ಕ್ಲಬ್‌ಗೆ 450-ಪುಟದ ತೀರ್ಪನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋದೆ. ಇದು ಅನಿಮೇಟೆಡ್ ಚರ್ಚೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು – ನಾವು ಆ ತೀರ್ಪು ಅಥವಾ ಪುಸ್ತಕದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲನೆ ಮಾಡಲು ಎದುರು ನೋಡಬೇಕೇ? ಒಬ್ಬರು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದಂತೆ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ತೀರ್ಪು ಕಮ್ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಓದುವುದು ಯಾರಿಗೂ ಬೇಕಿಲ್ಲ. ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಿಗೆ ತುಂಬಾ ಗೌರವವಿದೆ.
ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ತೀರ್ಪು ಬರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಲಿಸುವ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರನ್ನು ನಾನು ಭೇಟಿಯಾದೆ. ಅವರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅನೇಕ ಕಾನೂನು ಗಣ್ಯರು ಇದ್ದಾರೆ. ಅವರು ನನಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿದರು: ನೀವು ಯಾರಿಗಾಗಿ ತೀರ್ಪು ಬರೆಯುತ್ತೀರಿ? ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಹಲವು ಉತ್ತರಗಳಿವೆ. ಇದು ನಿಮ್ಮ ಮುಂದೆ ದಾವೆದಾರರಾಗಿರಬಹುದು, ಏಕೆಂದರೆ ದಾವೆ ಹೂಡುವ ಪಾರ್ಟಿಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿರುವವರು ಬೇರೆ ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ. ವಕೀಲರು ಆಗಿರಬಹುದು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಕ್ಷಿದಾರರಿಗೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಕಾನೂನು ವರದಿಗಳು ತುಂಬಾ ಇದ್ದಾವೆ. ಓದಲು ಬಯಸುವವರಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಸ್ನೇಹಿತ, ನಿಮ್ಮ ನೆರೆಹೊರೆಯವರು ಅಥವಾ ಕಾನೂನನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುವ ಪತ್ರಿಕೆ ಓದುಗರಿರಬಹುದು. ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾದ ಪದಗಳು ಮತ್ತು ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ಅದಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ರಚಿಸಬೇಕು. ಸಾಮಾನ್ಯ ಸುದ್ದಿಪತ್ರಿಕೆ ಓದುಗನಿಗೆ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ದೆಹಲಿ ಅಥವಾ ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿರುವ ವಕೀಲರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೆ ಮೊಫುಸಿಲ್ ಅಥವಾ ತಾಲೂಕು ವಕೀಲರಿಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಇಂಗ್ಲೀಷ್‌ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಚಿಕ್ಕ ಮತ್ತು ಚೊಕ್ಕವಾದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ತೀರ್ಪುಗಳು ಈ ಸಮಯದ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಾಗಿದೆ, ನೂರಾರು ಪುಟಗಳ ತೀರ್ಪುಗಳಲ್ಲ.
ಮೂರನೆಯದಾಗಿ , ದಯವಿಟ್ಟು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಗಮನ ಕೊಡಿ. ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಾಂಗವು ನೇಮಕಾತಿಗಳ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿದೆ. ಅವರು ತಮಗೆ ಬೇಕಾದವರನ್ನು ನೇಮಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಇತರರನ್ನು ನಿರಾಶೆಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿಯವರ ಕನಸುಗಳ ಕಮಿಟೆಡ್ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಇಂದು ಕ್ರಮೇಣ ಸಾಕಾರಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಕೊಲಿಜಿಯಂ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಕಾರಿಣಿ ನಡುವೆ ನೇಮಕಾತಿ ಪೂರ್ವ ಸಮಾಲೋಚನೆಗಳ ಭಯಾನಕ ಕಥೆಗಳಿವೆ. ನಾನು ಅವರನ್ನು ನಂಬುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕೆಲವರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚಿನ ಲೇಖನವು ಇದನ್ನು ಸಾಕಷ್ಟು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ನಿಜವೋ ಸುಳ್ಳೋ, ಕೊಲಿಜಿಯಂನ ಕೆಲವು ಶಿಫಾರಸುಗಳು ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಕ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿವೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಮಾಡದಿರುವುದು ಇನ್ನಷ್ಟು ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಕ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ. ಕೇವಲ ಒಂದೆರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಾವು ಸತ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ನಾವು ಕಮಿಟೆಡ್ ನ್ಯಾಯಾಂಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ನಮ್ಮ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಇಲ್ಲದಾಗಬಹುದು.
ನೇಮಕಾತಿ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಕೊಲಿಜಿಯಂ ಕೂಡ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು. ಕೊಲಿಜಿಯಂ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಬೇಕು, ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಕಾರಿಣಿ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಅಲ್ಲ. ಕೊಲಿಜಿಯಂನ ಪರಿಗಣನೆಗೆ ಸರ್ಕಾರವು ರವಾನಿಸಿದ ಫೈಲ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಕಾಲಾನುಕ್ರಮವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕೊಲಿಜಿಯಂ ಸಹ ತನ್ನ ಪರಿಗಣನೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಕಾಲಾನುಕ್ರಮವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಒಂದು ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕಿಂತ ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯವನ್ನು ಪಡೆಯುವ (ಆಗಾಗ) ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ನಿಮ್ಮ ಮುಂದಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ನ್ಯಾಯಾದೀಶರು ಬೇಗ ನೇಮಕಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಕೊಲಿಜಿಯಂ ಯಾರನ್ನೋ ಮೆಚ್ಚಿಸಲು ಏಕೆ ಆಡಬೇಕು? ಈ ಅಸಹ್ಯಕರ ಆಟದಿಂದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಹಿರಿತನಕ್ಕೆರ ಧಕ್ಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು 10 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ನೇಮಕ ಮಾಡಿದಾಗ ಅದರ ಪರಿಣಾಮ ಕಂಡುಬರುಲಿದೆ. ಈ ಚರ್ಚೆ ಇಂದು ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದ್ದರೂ, ಒಂದು ದಶಕದ ನಂತರ ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಾಂಗವು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ನೇಮಕಾತಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅಈ ಚರ್ಚೆಯೇ ಇಲ್ಲದಾಗುತ್ತದೆ. ದಯವಿಟ್ಟು ನೀವು ಇದರ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬಹುದೇ ಎಂದು ನೋಡಿ. ನೀವು ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ನಮ್ಮ ಏಕೈಕ ಭರವಸೆ.
ನಾಲ್ಕನೆಯದು – ಪ್ರಕರಣಗಳ ಬಾಕಿ. ಇದೊಂದು ದೊಡ್ಡ ಸಮಸ್ಯೆ. ನಾವು ಈಗ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ 51 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ 80,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕರಣಗಳು ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿವೆ. ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಇರುವ ವಿವಿಧ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ adjudicatory ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಕರಣಗಳು ಬಾಕಿ ಇವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು ಕಷ್ಟ. ಯಾರಾದರೂ ಈ ಬಗ್ಗೆ ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆಯೇ?
ಇದನ್ನು ಹೇಳಲು ನನಗೆ ವಿಷಾದವಿದೆ, ಆದರೆ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಹಿಂದಿನವರು ವಿವಿಧ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಬಾಕಿಯಾಗಿ ಉಳಿದಿರುವ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಲಿಲ್ಲ – ಕೆಲವರು ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಯಾಗಿ, ಇತರರು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಆಸಕ್ತಿ ತೋರದೆ ಹೀಗಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ದಿನವೂ ಒಬ್ಬರಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಒಬ್ಬರು ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಬಯಸಿ ದೂರು ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದು ನಿಮಗೆ ತಿಳಿದಿರಬಹುದು. ಮುಂದಿನ 10 ಅಥವಾ 15 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಬಹುಶಃ ಅವರ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿಯೇ ನ್ಯಾಯ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಆಶ್ಚರ್ಯವೆಂದರೆ ಅತ್ಯಂತ ಬೇಗ ನ್ಯಾಯ ಪಡೆಯುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಇದು ನ್ಯಾಯವೇ? ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಅದರ ವಿತರಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ ಇರಬೇಕು. ದೇಶದ ಜನತೆ ಇದನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯು ದೃಢವಾದ ನ್ಯಾಯ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಇವುಗಳು ಇಲ್ಲವಾದರೆ, ನಾವು ದೊಡ್ಡ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಿಲುಕುತ್ತೇವೆ.
ಪ್ರಕರಣಗಳ ಬೃಹತ್ ಬಾಕಿಯನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿಭಾಯಿಸಬಹುದು – ಇದು ಒಂದೆರಡು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಅದನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಸರಿಯಾದ ಯೋಜನೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಪ್ರಸ್ತುತ, ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಆಸಕ್ತಿ ತೋರುತ್ತಿಲ್ಲ.
ರಾಜ್ಯದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಪುರಸಭೆಯ ಕಾನೂನುಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಏಕೆ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು? ರಾಜ್ಯದ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂತಿಮ ತೀರ್ಪನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದು ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದರೆ ಸರಿಪಡಿಸಬಹುದು. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಕೂಡ ತನ್ನ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ, ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಏಕೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ? ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಯಾವಾಗಲೂ ಮಧ್ಯಂತರ ಆದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈಗೆಲ್ಲಾ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ (ವಿರಳವಾಗಿ ಆದರೂ) ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಅದನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ನೀವೇ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳಿ, ಏಕೆ ಹೀಗೆ ಅಂತ?
ಕೊನೆಯಲ್ಲ , ದಯವಿಟ್ಟು ನೀವು ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನಿಮ್ಮ ಸಂಭಾವ್ಯ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳು. ನ್ಯಾಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪ್ರದರ್ಶನವಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ನೀವೇ ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ನಿಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ನೀವು ಅವುಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ – ಕೆಲವು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಬಗೆಹರಿಯಲು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ನಿಮ್ಮ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಅನುಷ್ಠಾನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೆ, ನಿರಂತರತೆಯನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ತಮ್ಮ ಹಿಂದಿನವರು ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗಾಗಲು ಬಿಡಬೇಡಿ. ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳು ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಆಟಗಾರರು. ನೀವು ಅವರನ್ನು ಸಹ ಸಮಾಲೋಚಿಸಬಹುದು (ಮತ್ತು ಹಾಗೆ ಮಾಡಬೇಕು). ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಅವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಮುಂದೊಂದು ದಿನ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಾಗಬಹುದು.
ನಿಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎಚ್‌ಆರ್ ಖನ್ನಾ ಅವರ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ನೀವು ಪಡೆದಿದ್ದೀರಿ. ಅವರು ಅಧಿಕಾರದ ಮುಂದೆ ಸತ್ಯವನ್ನು ಮಾತನಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಹಾಗೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ತಾವು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಬದ್ಧರಾಗಿದ್ದರು. ನಿಮ್ಮಿಂದ ಇದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ನ್ಯಾಯ ವಿತರಣೆಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ನೀವು ಸರಿಯಾದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೀರಿ ಎಂದು ನನಗೆ ವಿಶ್ವಾಸವಿದೆ. ನಿಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲ, ನೀವು ಪಡೆದ ಪರಂಪರೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತಿಸುವುದರಿಂದ ಇದು ಸಾಧ್ಯ.
ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಮದನ್ ಬಿ. ಲೋಕುರ್ ಅವರು ಫಿಜಿಯ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ನಿವೃತ್ತ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು.
(The Wire ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಲೇಖನದ ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದ)
