ಚಲನಚಿತ್ರ ಒಂದು ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ, ಒಂದು ಕಲೆಯಾಗಿ ಸೃಷ್ಟಿಗೊಳ್ಳಲು ಬುನಾದಿ ಹಾಕಿದವರೇ ಆಲಿಸ್ ಗೀ. ಸಿನೆಮಾ ಜಗತ್ತಿನ ಮೊದಲ ಬರಹಗಾರಳಾಗಿ, ನಿರ್ದೇಶಕಿಯಾಗಿ, ನಿರ್ಮಾಪಕಳಾಗಿ ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದ ಆಲೀಸ್‌ ಗೀ ಯನ್ನು ಆಕೆ ಹೆಣ್ಣು ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೋ ಏನೋ ಪುರುಷ ಪ್ರಾಬಲ್ಯದ ಸಿನೆಮಾ ಜಗತ್ತು ಬದಿಗೆ ಸರಿಸಿರುವುದು ವಿಪರ್ಯಾಸ. ನಮ್ಮ ನಡುವಿನ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಂವೇದನೆಯ ಬರಹಗಾರ ಸಂವರ್ತ ಸಾಹಿಲ್ ಇತಿಹಾಸದಿಂದ, ಜನಮಾನಸದಿಂದ ಮರೆಯಾದ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಯನ್ನು ಅತೀವ ಶ್ರಮ ವಹಿಸಿ ಹುಡುಕಿ ಮಹಿಳಾ ದಿನದಂದು ತಂದು ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಲ್ಯೂಮಿಯೇರ್ ಸಹೋದರರು ತಾವು ತಯಾರಿಸಿದ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಪ್ಯಾರಿಸಿನಲ್ಲಿ 1895 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ 28ರಂದು ಪ್ರದರ್ಶನ ಮಾಡಿದಾಗ ಸಿನಿಮಾದ ಜನನವಾಯಿತು. ಹಾಗೆಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಒಂದು ಸಂಗತಿ ಏನೆಂದರೆ, ಲ್ಯೂಮಿಯೇರ್ ಸಹೋದರರು ಅದಕ್ಕೂ ಕೆಲವು ತಿಂಗಳುಗಳ ಹಿಂದೆ, ಅಂದರೆ 1895ರ ಮಾರ್ಚ್ ಇಪ್ಪತ್ತೆರಡರಂದು, ಅದೇ ಪ್ಯಾರಿಸಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅವೇ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಒಂದು ಖಾಸಗಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದರು. ಅಂದರೆ ಚಲನಚಿತ್ರ ಯಾವಾಗ ಜನ್ಮ ತಾಳಿತು ಎಂದು ಇತಿಹಾಸ ಹೇಳುತ್ತದೋ, ಅಥವಾ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿದೆಯೋ, ಅದಕ್ಕೂ ಮುನ್ನವೇ ಚಲನ ಚಿತ್ರ ಕಣ್ತೆರೆದಿತ್ತು, ಜನ್ಮ ಪಡೆದಿತ್ತು.
ಈ ವಿಷಯದತ್ತ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಲು ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣಗಳಿವೆ. ಒಂದು, ಇತಿಹಾಸ ಬರೆಯುವುದು ಎಂದರೆ ಸಹ ಅದೊಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಥನ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದಂತೆ. ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಘಟಿಸಿದ ಸಂಗತಿಗಳು ಹಾಗಾಗೇ ದಾಖಲೆ ಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಖಾಸಗಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನಡೆದಿತ್ತು ಎಂದರೆ, ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ತಯಾರಿದ್ದವು ಎಂದೇ ಅರ್ಥ. ಆದರೆ ದಾಖಲೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಚಲನಚಿತ್ರದ ಜನ್ಮ ಡಿಸೆಂಬರ್ 1895ರಲ್ಲಿ. ಎರಡನೇ ಕಾರಣ, (ಈ ಲೇಖನ ಹೇಳಲಿಚ್ಚಿಸುವ ಕಥನ ಆರಂಭಗೊಳ್ಳುವುದೇ ಅಲ್ಲಿಂದ) ಅಂದು ಆ ಖಾಸಗಿ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಲ್ಯೂಮಿಯೇರ್ ಸಹೋದರರು ಆಹ್ವಾನಿಸಿದ್ದ ವೀಕ್ಷಕರಲ್ಲಿ ‘ಚಲನಚಿತ್ರ’ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಮಾಸ್ಟರ್ ಮಾಡಿ ಚಲನಚಿತ್ರದ ಜನಕರಾಗಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕೆಲವರು ಇದ್ದರು. ಅವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಲಿಯಾನ್ ಗುಮೊಂಟ್. ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಆತ ತನ್ನದೇ ಒಂದು ಕಂಪನಿ ಹೊಂದಿದ್ದ. ಅಂದು ಆತ ಲ್ಯೂಮಿಯೇರ್ ಸಹೋದರರ ಆ ಖಾಸಗಿ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಸೆಕ್ರೆಟರಿ ಆದ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಯನ್ನು ಸಹ ಕರೆದೊಯ್ದ. ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಿಕ್ಕಿರುವುದು ಇದೇ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಕುರಿತು. ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರ ಇತಿಹಾಸ(ದ ಕಥನ) ಹೇಗೆ ಆಕೆಯನ್ನು ಆಲ್ಮೋಸ್ಟ್ ಮರೆತೇ ಹೋಯಿತು ಎಂಬುದನ್ನು.
ಅಂದು ಲ್ಯೂಮಿಯೇರ್ ಸಹೋದರರ ನವೀನ ಆವಿಷ್ಕಾರ ‘ಚಲನಚಿತ್ರ’ ನೋಡಿ, ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಎಲ್ಲರೂ ಪುಳಕಿತರಾಗಿದ್ದರೆ, ಕೆಲವರು ಭಯಗೊಂಡಿದ್ದು, ಇನ್ನೂ ಕೆಲವರು (ಅದರಲ್ಲಿ ಗುಮೊಂಟ್ ಸಹ ಒಬ್ಬನಾಗಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ) ಹೊಟ್ಟೆಯುರಿ ಅನುಭವಿಸಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಆಗಿನ್ನೂ ೨೨ರ ಹರೆಯದ ಯುವತಿಯಾಗಿದ್ದ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಪುಳಕಿತಳಾದಷ್ಟೇ, ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ನಿರಾಶಳೂ ಮತ್ತು ಆಶಾದಾಯಕಳೂ ಆಗಿದ್ದಳು. ಆಕೆಯ ಪುಳಕಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಚಲನಚಿತ್ರ ಸಾಧ್ಯಗೊಂಡು ಕಣ್ಣೆದುರಿಗೆ ಬಿಚ್ಚಿಕೊಂಡ ಪರಿ. ಆಕೆಯ ನಿರಾಶೆಗೆ ಕಾರಣ, ಇಂಥಾ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಮಾಡಿಯೂ ಲ್ಯೂಮಿಯೇರ್ ಸಹೋದರರು ಸೆರೆ ಹಿಡಿದದ್ದು ಚಲಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿರುವ ರೈಲು, ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿಯಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತಿರುವ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಇಷ್ಟನ್ನೇ! ಚಲನಚಿತ್ರ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚೇನೋ ಮಾಡುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಆಕೆಗೆ ಬಹುಶಃ ಹೊಳೆದಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕೆ ನಿರಾಸೆಗೊಂಡಿದ್ದಳು. ಆದರೆ ಅದೇ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ತನಗೆ ಸಿಕ್ಕರೆ ತಾನು ಕೇವಲ ದಾಖಲೀಕರಣಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದ್ದೇನೋ ಮಾಡಬಲ್ಲೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಆಕೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಆಶಾವಾದವೂ ಹೊಳೆದಿತ್ತು. ಲ್ಯೂಮಿಯೇರ್ ಸಹೋದರರ ಚಲನಚಿತ್ರ ವೀಕ್ಷಿಸಿ ಬಂದ ತಕ್ಷಣವೇ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ತನ್ನ ಕಂಪನಿಯ ಮಾಲೀಕನಾದ ಲಿಯಾನ್ ಗುಮೊಂಟ್ ಬಳಿ ತನಗೆ ಚಲನಚಿತ್ರ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡಬೇಕು ಎಂದು ನಿವೇದಿಸಿಕೊಂಡಳು. ಗುಮೊಂಟ್, ಯಾಕೋ, ಹೇಗೋ… ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ!
‘ದಿ ಕ್ಯಾಬೇಜ್ ಫೇರಿ’ ಇದು ಆಲಿಸ್ ಗೀ ತಯಾರಿಸಿದ ಮೊದಲ ಚಲನಚಿತ್ರ. ಇಸವಿ 1896. ಅರೆಕ್ಷಣದ ಈ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಿನ್ನರಿಯೋರ್ವಳು ಕ್ಯಾಬೇಜ್ ತೋಟದಲ್ಲಿ ನಿಂತು ತೋಟದ ಸುತ್ತ ಕಿವಿಗೊಟ್ಟು ಆಲಿಸಿ, ಕೆಲವು ತರಕಾರಿಗಳ ಹಿಂದಿನಿಂದ ನವಜಾತ ಶಿಶುವನ್ನು (ಹೂ ಕೀಳುವಂತೆ) ಎತ್ತಿ ವೀಕ್ಷಕರ ಮುಂದಿಡುತ್ತಾಳೆ. ಸಿನಿಮಾ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಯ ಈ ಮೊದಲ ಚಲನಚಿತ್ರ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯಿತು ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯಲು ಕಾರಣಗಳಿವೆ. ಅಲ್ಲಿಯ ತನಕ ಕೇವಲ ಸುತ್ತಲ ಜಗತ್ತಿನ ಆಗುಹೋಗುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸೆರೆಹಿಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ‘ಸಿನಿಮಾ’, ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಒಂದು ಕಲ್ಪಿತ ಕತೆಯನ್ನು ಹೇಳಿತು. ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಯ ಈ ಚಲನಚಿತ್ರ ಮೊದಲ ಸ್ತ್ರೀ-ನಿರ್ದೇಶಿತ ಸಿನಿಮಾ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರೆ, ಅದು ಕೇವಲ ಅರ್ಧ ಸತ್ಯ. ಹೆಣ್ಣೊಬ್ಬಳು ತಯಾರಿಸಿದ ಮೊದಲ ಸಿನಿಮಾ ಎಂಬುದು ಸತ್ಯ. ಆದರೆ ಅದು ಕೇವಲ ಮೊದಲ ಸ್ತ್ರೀ ನಿರ್ದೇಶಿತ ಸಿನಿಮಾ ಅಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಮೊದಲ ನಿರ್ದೇಶಿತ ಸಿನಿಮಾ. ಅಲ್ಲಿಯ ತನಕ ಕ್ಯಾಮೆರಾ ಕೇವಲ ಬಿಡಿ ಬಿಡಿ ‘ಕ್ಷಣ’ಗಳನ್ನು, ‘ಸ್ಥಳ’ಗಳನ್ನು ‘ಸೆರೆಹಿಡಿ’ಯುತ್ತಿದ್ದದ್ದು ಮಾತ್ರ. ಅಲ್ಲಿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲು ಕ್ಯಾಮೆರಾ ಆಪರೇಟ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವರು (ಅವರೇ ಅದರ ಮಾಲೀಕರೂ ಆಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು) ಇದ್ದರೇ ಹೊರತು, ಆ ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವಿಕೆಗೆ ನಿರ್ದೇಶನದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಆ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶನ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ‘ದಿ ಕ್ಯಾಬೇಜ್ ಫೆರಿ’ ಯನ್ನು ಬರೆಯಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಸಿನಿಮಾ ಜಗತ್ತಿನ ಮೊದಲ ರೈಟರ್ ಮತ್ತು ಡೈರೆಕ್ಟರ್!
ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ… ಆಲಿಸ್ ಗೀಯ ಸಿನಿಮಾ ಮುಖ್ಯ ಆಗಲು ಮತ್ತೊಂದು ಕಾರಣ ಇದೆ. ಚಲನಚಿತ್ರ ಒಂದು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಆವಿಷ್ಕಾರವಾಗಿ ರೋಮಾಂಚನ, ಕುತೂಹಲ ಹುಟ್ಟಿಸಿತ್ತು. ಚಲಿಸುವ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಜನರು ಹಾತೊರೆದದ್ದು ಅದರ ಹೊಸತನಕ್ಕೆ. ಹಿಂದೆಂದೂ ಕಾಣದ ಚಿತ್ರಗಳ ಚಲನೆಯೇ ಆಗಿನ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಆಕರ್ಷಣೆ ಇದ್ದದ್ದು. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದ್ದೇನೂ ಅಲ್ಲ. ಚಲನಚಿತ್ರ ಒಂದು ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ, ಒಂದು ಕಲೆಯಾಗಿ ಇನ್ನೂ ರೂಪ ತಾಳಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಚಲನಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಆ ಕ್ಷಣದ ಆಕರ್ಷಣೆ ಇತ್ತೇ ಹೊರತು, ಅದಕ್ಕೊಂದು ಭವಿಷ್ಯ ಇದೆ ಎಂದು ಯಾರೂ ಭಾವಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಲಿಸ್ ಗೀ ದಾಖಲೀಕರಣದ ಆಚೆಗಿನ ಸಾಧ್ಯತೆ ತೋರಿಸಿದಾಗ, ಚಲನಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಒಂದು ಭವಿಷ್ಯ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಚಲನಚಿತ್ರ ಒಂದು ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ, ಒಂದು ಕಲೆಯಾಗಿ ಸೃಷ್ಟಿಗೊಳ್ಳಲು ಆರಂಭಗೊಂಡಿತು. ಅದಕ್ಕೆ ಬುನಾದಿ ಹಾಕಿದ್ದೇ ಆಲಿಸ್ ಗೀ.
ಲಿಯಾನ್ ಗುಮೊಂಟ್ ಸಹ ಚಲನಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಒಂದು ಭವಿಷ್ಯ ಇರಬಹುದು ಎಂದು ಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಆ ಕ್ಷಣದ ಲಾಭ ಪಡೆಯುವುದು ಮತ್ತು ಆ ಆಟದಲ್ಲಿ ತಾನೂ ಭಾಗಿಯಾಗುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಆತ ಆಗಲೇ ತನ್ನ ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗಿಯಾಗಿದ್ದ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಗೆ ಚಲನಚಿತ್ರ ತಯಾರಿಸಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಿ ಸಹಕರಿಸಿದ. ಆದರೆ ‘ದಿ ಕ್ಯಾಬೇಜ್ ಫೆರಿ’ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಆತನಿಗೆ ತನ್ನ ನಿರೀಕ್ಷೆ, ಊಹೆ ಮೀರಿ ಏನೋ ನಡೆದಿರುವುದರ ಅರಿವು ಆಗಿರಬೇಕು. ಹಾಗಾಗಿ ತಕ್ಷಣ ಆತ ಅಲ್ಲಿಯ ತನಕ ತನ್ನ ಸೆಕ್ರೆಟರಿ ಆಗಿದ್ದ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಯನ್ನು ಗುಮೊಂಟ್ ತನ್ನ ಕಂಪನಿಯ ‘ಹೆಡ್ ಆಫ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ಸ್’ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಿದ, ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ತಯಾರಿಗೆ ಆಕೆಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದ, ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟ.
1900 ರಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ‘ಎಕ್ಸ್ಪೊಸಿಷನ್ ಯುನಿವರ್ಸೆಲ್ಲ್’ ನಲ್ಲಿ ‘ಕಾಲಬೋರೇಟರ್ ಅವಾರ್ಡ್’ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಲಾಯಿತು. ಆ ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಸಿನಿಮಾ ಮಾಧ್ಯಮದ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ‘ಕ್ಲೋಸ್ ಅಪ್’ ಶಾಟ್ ಬಳಸಿ ಸಿನಿಮಾ ವ್ಯಾಕರಣ ಕಟ್ಟಲು ಆರಂಭಿಸಿಯಾಗಿತ್ತು; ಬಣ್ಣದ ಚಿತ್ರಗಳ ತಯಾರಿಸಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅದು ಯಶಸ್ವೀ ಪ್ರಯೋಗವಾಗಲಿಲ್ಲವಾದರೂ, ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಆಕೆ ಶೋಧಿಸಿದ್ದಳು. ಮುಂದೆ 1902 ರಲ್ಲಿ ಗುಮೊಂಟ್ ಕಂಪನಿಯ ಶೋಧನೆಯ ಫಲವಾಗಿ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ತನ್ನ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಧ್ವನಿ ಸೇರಿಸಲಾರಂಭಿಸಿದಳು. ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿ ಬಳಸಿದ್ದು ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಮೊದಲಲ್ಲ. ಆಕೆಗೂ ಮುನ್ನ ಎಡಿಸನ್ ಬಳಸಿದ್ದ. ಆದರೆ ಇವರಿಬ್ಬರು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಬಳಸಿದ ರೀತಿ ಬೇರೆಯಾಗಿತ್ತು. ಎಡಿಸನ್ ಚಲನಚಿತ್ರ ಶೂಟ್ ಮಾಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೇ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಆ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅವನ ಚಲನಚಿತ್ರದ ನಟರು ಎತ್ತರದ ದನಿಯಲ್ಲಿ ಬೊಬ್ಬಿಡುತ್ತಾ ಹಾಡಬೇಕಾಗುತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಚಲನಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಮೊದಲೇ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿ, ಶೂಟಿಂಗ್ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ನುಡಿಸಿ ತನ್ನ ನಟ-ನಟಿಯರಿಗೆ ತುಟಿಯಾಡಿಸುವಂತೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಳು. ಸಿನಿಮಾ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಲಿಪ್ ಸಿಂಕ್ ಮಾಡಿದ ಮೊದಲ ನಿರ್ದೇಶಕಿ ಆಲಿಸ್ ಗೀ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ತಯಾರಿಸಿದ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಸೌಂಡ್ ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ನಟ ನಟಿಯರು ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ನಟಿಸುತ್ತಾರೆ. ಧ್ವನಿಯೇರಿಸಲು ಹೋಗಿ ಅವರ ನಟನೆ, ತೀರಾ ನಾಟಕೀಯ ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ ಸಿಗುವ ಮತ್ತೊಂದು ಸೂಚನೆ ಏನೆಂದರೆ ರಂಗಾಭಿನಯಕ್ಕೂ, ಸಿನಿಮಾ ಅಭಿನಯಕ್ಕೂ ಇರಬೇಕಾದ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಮನಗಂಡಿದ್ದಳು ಆಲಿಸ್ ಗೀ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಇರಬೇಕು, ಮುಂದೆ ಆಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆರಂಭಿಸಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿ ತನ್ನ ನಟನಟಿಯರು ಮತ್ತು ಸಿನಿ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಆಕೆ ದೊಡ್ಡ ಅಕ್ಷರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸೂಚನೆ ಬರೆದು ಹಾಕಿದ್ದಳು. ಅದೇನೆಂದರೆ – ಬಿ ನ್ಯಾಚುರಲ್!
ಹೌದು. ಆಲಿಸ್ ಗೀ ತನ್ನದೇ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಳು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ! ಆದರೆ ಆ ಸಂಗತಿಗೆ ಆಮೇಲೆ ಬರುವ…
ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಸಿನಿಮಾದ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಶೋಧನೆಯನ್ನೂ ನಡೆಸುತ್ತಾ ಹೋದಳು. ಆಕೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಾವು ಸ್ಪ್ಲಿಟ್-ಸ್ಕ್ರೀನ್, ಸೂಪರ್ ಇಂಪೋಸಿಷನ್, ಡಬಲ್ ಎಕ್ಸ್ಪೋಷರ್, ಸ್ಪೆಷಲ್ ಎಫೆಕ್ಟ್ಸ್ ತರಹದ ತಾಂತ್ರಿಕ ಚಮತ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಮತ್ತು ಆ ಹಂತದಲ್ಲೇ ಆಕೆ ಹಾಸ್ಯ, ರಹಸ್ಯ, ಚಮತ್ಕಾರ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಚಿತ್ರ ತಯಾರಿಗೆ ತೊಡಗಿದ್ದಳು. ಗುಮೊಂಟ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆರಂಭವಾದಾಗ ಆಕೆ ವಿಕ್ಟರ್ ಹ್ಯೂಗೋ ಕಾದಂಬರಿ ಆಧರಿಸಿ ಒಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ ತಯಾರಿಸಿದಳು. ಬಹುಶಃ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಆಧರಿಸಿ ಸಿನಿಮಾ ತಯಾರಿಸಿದ ಮೊದಲ ಉದಾಹರಣೆ ಅದು. ಮೊದಲ ಸಿನಿ-ರೂಪಾಂತರ. ಮುಂದೆ ಆಕೆ ಒಂದು ಇಲಸ್ಟ್ರೇಟೆಡ್ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಏಸು ಕ್ರಿಸ್ತನ ಬದುಕಿನ ಕುರಿತಾಗಿ ‘ಪ್ಯಾಶನ್’ ಎಂಬ ಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದಳು. ಓ ಹೆನ್ರಿ ರಚಿಸಿದ ಕತೆ ‘ಲಾಸ್ಟ್ ಲೀಫ್’ ಆಧರಿಸಿ ‘ಫಾಲಿಂಗ್ ಲೀವ್ಸ್’ ಎಂಬ ಚಲನಚಿತ್ರವನ್ನು ಸಹ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಳು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಚಲನಚಿತ್ರ ತಯಾರಿಸುವ ಸಂದರ್ಭ ಆಕೆಗೆ ಸಮೀಪ ಚಿತ್ರ, ದೂರ ಚಿತ್ರ ಇವುಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಕ್ರಮ ತಿಳಿದಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಸುಂದರವಾಗಿಯೇ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಆ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಆಕೆ ನಟನಟಿಯರನ್ನು ದೂರ-ಸಮೀಪ ಸ್ಟೇಜ್ ಮಾಡಿ ತನ್ನ ಇಮೇಜುಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಡೆಪ್ತ್ ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅದು ಸಿನಿಮಾಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಆಯಾಮಗಳ ಕಲ್ಪನೆ ಕೊಟ್ಟಿತು. ಇವೆಲ್ಲ ಮುಖ್ಯವಾಗುವುದು ಯಾಕೆಂದರೆ ಇವೆಲ್ಲ ನಡೆದದ್ದು ಇನ್ನೂ ಸಿನಿಮಾ ಕಲೆ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿರುವಾಗಲೇ. ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಗೆ ಯಾವುದೇ ರೆಫರೆನ್ಸ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕಲಾಸೃಷ್ಟಿಗೂ ಸಿದ್ಧ ಮಾದರಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಮಾರ್ಗ ಸೃಷ್ಟಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಅಂಥಾ ಸಿನಿಕಲೆ ಮಾರ್ಗಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಕೊಡುಗೆ ಅಪಾರ. ಎಷ್ಟೆಂದರೆ ಸಿನಿಮಾದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್ ಹಿಚ್ಕಾಕ್ ಸಹ ತನ್ನ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಗಾಢವಾದ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತ್ತು ಎಂಬುದಾಗಿ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.
ಆಕೆಯ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾಜದ ಪ್ರತಿಬಿಂಬವೂ ಇದ್ದವು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣಿನ ಸ್ಥಾನಮಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಆಕೆಯ ಚಿತ್ರಗಳು ಕಾಮೆಂಟ್ ಸಹ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಸ್ಟಿಕ್ ವುಮನ್ ತರಹದ ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ, ವರ್ಗ ಮತ್ತು ಲಿಂಗ ಎರಡು ಸಬ್ಜೆಕ್ಟ್ ಅನ್ನು ಹಾಸ್ಯಮಯವಾಗಿಯೇ ತೋರಿಸುತ್ತಾ ಅವುಗಳ ಕುರಿತಾದ ಗಂಭೀರ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಆಕೆಯ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯ ಪಾತ್ರ ಎಂದೂ ಕೇವಲ ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿನ ಹೆಣ್ಣುಗಳು ಒಂದು ‘ಏಜನ್ಸಿ’ ಹೊಂದಿದ್ದ ಜೀವಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ರೋಸ್ ಸ್ಟೋಕರ್ ಜೊತೆಗೂಡಿ ಆಕೆ ಅಬಾರ್ಷನ್ ಕುರಿತಾಗಿ ಒಂದು ಚಿತ್ರಕತೆ ಬರೆದಿದ್ದಳು. ಆ ಚಲನಚಿತ್ರವನ್ನು ಆಗಿನ ಅಬಾರ್ಷನ್ ಹಕ್ಕುಗಳ ಪರವಾಗಿದ್ದ ವೈದ್ಯೆ ಮಾರ್ಗರೆಟ್ ಸ್ಯಾಂಗರ್ ಅವರ ಕ್ಲಿನಿಕ್ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಭಾಗವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಇರಾದೆ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಕ್ಲಿನಿಕ್ ಉದ್ಘಾಟನೆ ಆಗುವ ಮುನ್ನವೇ ಸ್ಯಾಂಗರ್ ಅರೆಸ್ಟ್ ಆದರು. ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಗೆ ಉಳಿಯಿತು. ಇವೆಲ್ಲ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಗೆ ಇದ್ದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿ ಕುರಿತಾಗಿಯೇ ಹೇಳುತ್ತವೆ.
ಆಕೆ ‘ಈ ಫೂಲ್ ಆಂಡ್ ಹಿಸ್ ಮನಿ’ ಚಿತ್ರ ತಯಾರಿಗೆ ಬ್ಲಾಕ್ ನಟರನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದಾಗ ಆಕೆಯ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಬಿಳಿಯ ಕಲಾವಿದರು ಬಹಿಷ್ಕರಿಸಿ ಚಿತ್ರದಿಂದ ಹೊರನಡೆದರು. ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಆ ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಎಲ್ಲ ಬ್ಲಾಕ್ ನಟನಟಿಯರನ್ನೇ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಚಿತ್ರ ತಯಾರಿಸಿದಳು. ಆ ಚಿತ್ರದ ವಸ್ತು ಪ್ರಗತಿಪರವಾಗಿಲ್ಲದೆ ಹೋದರೂ, ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಬ್ಲಾಕ್ ನಟನಟಿಯರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಜಗತ್ತಿನ ಮೊದಲ ಸಿನಿಮಾ ಅದಾಗಿತ್ತು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಬ್ಲಾಕ್ ನಟರಿದ್ದಾರೆ ತಾವು ನಟಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಜೊತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವರು ಹೊರನಡೆದಾಗ, ಆಕೆ ತನ್ನ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ವಿಮುಖಳಾಗದೆ ಆಗಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋಗಿ, ತನ್ನ ಬಳಗದವರ ಇಚ್ಛೆಗೆ ವಿರುದ್ಧ ಹೋಗಿ, ಬ್ಲಾಕ್ ಮಂದಿಯನ್ನು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡದ್ದು ಸಣ್ಣ ಸಂಗತಿಯೇನಲ್ಲ. ಅದು ಸಹ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಕುರಿತಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದೇನನ್ನೋ ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಸಿನಿಮಾ ಲೋಕದ ದೈತ್ಯ ಪ್ರತಿಭೆ ಸರ್ಗಾಯ್ ಐಸೆನ್ಸ್ಟೈನ್ ತನ್ನ ಆತ್ಮಕಥೆಯಲ್ಲಿ ತಾನು ಎಂಟು ವರ್ಷದ ಹುಡುಗನಾಗಿದ್ದಾಗ ನಡೆದ ಒಂದು ಘಟನೆಯನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಸರ್ಗಾಯ್ ತನ್ನ ತಂದೆ ತಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಿನಿಮಾ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ಹೋಗಿದ್ದಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಅವನ ವಯಸ್ಸಿನ ಹುಡುಗರಿಗಿರುವ ಸಿನಿಮಾ ಅದಲ್ಲ ಎಂದು ಆತನನ್ನು ಹೊರಗೊಯ್ಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ಸಿನೆಮಾದ ವಸ್ತು ಆ ಕಾಲಕ್ಕೆ, ಆ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಜೀರ್ಣಗೊಳ್ಳುವಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಅಂಥಾ ‘ಹೊಸ’ ಆಲೋಚನೆಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಬೇಕೆಂಬ ಇರಾದೆ ಸಮಾಜದ್ದಾಗಿತ್ತು. ಸರ್ಗಾಯ್ ಅನ್ನು ಯಾವ ಸಿನೆಮಾ ವೀಕ್ಷಣೆಯಿಂದ ತಡೆಯಲಾಯಿತೋ ಆ ಚಿತ್ರದ ಹೆಸರು ‘ಕಾನ್ಸಿಕ್ವೆನ್ಸಸ್ ಆಫ್ ಫೆಮಿನಿಸಂ’. ಅದನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದು ಆಲಿಸ್ ಗೀ. ಅಂದು ತನ್ನನ್ನು ಹೊರಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ತನಕ ಪರದೆಯ ಮೇಲೆ ವೀಕ್ಷಿಸಿದ ಚಿತ್ರ ಸರ್ಗಾಯ್ ಮನಃಪಟಲದಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚು ಒತ್ತಿತ್ತು. ಬಹುಶಃ ಅಲ್ಲಿ ಆ ಸಿನೆಮಾದಲ್ಲಿ ಆತ ಕಂಡ ಮಗುವಿನ ಟ್ರೋಲಿ ಮತ್ತು ಆತನ ʼಬ್ಯಾಟಲ್ಶಿಪ್ ಪೊಟೆಂಕಿನ್ʼ ಸಿನೆಮಾದ ಒಡೆಸ್ಸಾ ಸ್ಟೆಪ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುವ ಟ್ರಾಲಿ ಒಂದೇ ಬಗೆಯದ್ದು ಎಂಬುದು ಆಳದಲ್ಲಿ ಕಾಕತಾಳೀಯ ಅಲ್ಲವೇನೋ!
ಹೀಗೆ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಹಲವು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಿನೆಮಾ ಕಲೆಯ ಮೇಲೆ, ಸಿನೆಮಾ ಇತಿಹಾಸ ಮೇಲೆ ಬಹಳ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ್ದಾಳೆ. ಆದರೂ ಇತಿಹಾಸ ಆಕೆಯನ್ನು ಮರೆತದ್ದು ಹೇಗೆ?
ಗುಮೊಂಟ್ ಕಂಪನಿ ಯಲ್ಲಿರುವಷ್ಟು ಸಮಯ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಕೇವಲ ಚಲನಚಿತ್ರ ತಯಾರಿಸಿದ್ದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ಅದೆಷ್ಟೋ ಮಂದಿ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು, ಲೇಖಕರನ್ನು, ಕಲಾನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು, ತಾಂತ್ರಿಕವರ್ಗವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದಳು. ಹಾಗೆ ಕಾರ್ಯನಿಮಿತ್ತ ಆಕೆಯನ್ನು ೧೯೦೬ರಲ್ಲಿ ಜೊತೆಗೂಡಿದ ಹೆರ್ಬರ್ಟ್ ಬ್ಲಾಶೆ ಬೊಲ್ಟನ್ ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ನಡುವೆ ಪ್ರೇಮಾಂಕುರವಾಯಿತು ಮತ್ತವರು ವಿವಾಹವಾಗಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಅವರ ವಿವಾಹ ಆಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಆಕೆ ಗುಮೊಂಟ್ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಬಿಡಬೇಕಾಯಿತು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣೊಬ್ಬಳನ್ನು ಸೆಕ್ರೆಟರಿ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಿದ, ಆಕೆಗೆ ಚಲನಚಿತ್ರ ತಯಾರಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ, ಆಕೆಗೆ ಉನ್ನತ ಹುದ್ದೆ ನೀಡಿದ ಗುಮೊಂಟ್ ಸಹ ಆಳದಲ್ಲಿ ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥನಾಗಿದ್ದ. ವಿವಾಹೇತರ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಆತ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರೂ, ವಿವಾಹಿತ ಮಹಿಳೆಯ ಕುರಿತಾದ ಆತನ ಕಲ್ಪನೆ ತುಂಬಾ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿತ್ತು. ಆಲಿಸ್ ಗಿಂತ ಕೆಲವು ವರ್ಷ ಸಣ್ಣವನಾಗಿದ್ದ ಹೆರ್ಬರ್ಟ್ ಕಂಗಳಲಿ ಕನಸುಗಳಿದ್ದವು. ಆತ ನ್ಯೂಯೋರ್ಕ್ ಗೆ ಹೋಗಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ. ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಅವನೊಂದಿಗೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕಿದಳು.
ನ್ಯೂಯೋರ್ಕ್ ಸೇರಿದ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಸುಮ್ಮನೆ ಕೂರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಹಿಂದೆ ಯೂರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಕಲಾನಿರ್ದೇಶಕನಾಗಿದ್ದ ಹೆನ್ರಿ ಮೆನೇಷಿಯೆರ್ ಒಮ್ಮೆ ಕಾರ್ಯನಿಮಿತ್ತ ನ್ಯೂಯೋರ್ಕ್‌ಗೆ ಬಂದಾಗ ಆತನ ಬಳಿ ತನಗೆ ಸಮಯ, ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಎರಡನ್ನೂ ವ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಇಚ್ಛೆಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಳು. ಎದೆಭಾರ ಇಳಿಸಿಕೊಂಡ ಆಲಿಸ್ ತಡಮಾಡದೆ ತನ್ನದೇ ಸಿನೆಮಾ ತಯಾರಿಕೆಯ ಕಂಪನಿ ಸೊಲಾಕ್ಸ್ ಆರಂಭಿಸಿ ಮತ್ತೆ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ, ನಿರ್ದೇಶನ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುತ್ತಾಳೆ. ಅವಳ ಕೈಕೆಳಗೆ ಅಮೆರಿಕಾದ ಮೊದಲ ಸ್ತ್ರೀ ನಿರ್ದೇಶಕಿ ಲೋಯಿ ವೆಬ್ಬರ್ ತಯಾರಾಗುತ್ತಾಳೆ. ಆಲಿಸ್ ನ ಸಹಾಯಕ ನಿರ್ದೇಶಕನಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡ ವಿಲ್ಬರ್ಟ್ ಮೆಲ್ವಿಲ್ಲೆ, ಹಿಂದೆ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಕ್ಕಿದ್ದಾತ. ಅವನ ಮೂಲಕ ಹಡಗು, ಕೋವಿ, ಸೈನ್ಯದ ಕತೆಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸಮರದ ನಿಜ ಶೈಲಿ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಆಲಿಸ್ ಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಯ ತನಕ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಕ್ಕಳ ಚಿತ್ರ, ಹಾಸ್ಯ ಚಿತ್ರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಆಲಿಸ್ ಆನಂತರ ಹೊಸ ಬಗೆಯ ಕತೆಯನ್ನು ಕಲಾತ್ಮಕವಾಗಿ, ನೈಜವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಆಗ ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ತಲೆಯೆತ್ತಿದ್ದ ವಲಸೆಗಾರರ ಕತೆ, ಕಾರ್ಮಿಕರ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳ ಕತೆ ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಆಲಿಸ್ ಗೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಒಳಗೊಳ್ಳ ತೊಡಗಿದವು. ಸೊಲಾಕ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ಎಷ್ಟು ಯಶಸ್ಸು ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದರೆ, ಆಲಿಸ್ ನ್ಯೂಯೊರ್ಕಿನ ಆಚೆ ಫೋರ್ಟ್ ಲೀ ಎಂಬಲ್ಲಿ ಭೂಮಿ ಕೊಂಡುಕೊಂಡು ಸೊಲಾಕ್ಸ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋಸ್ ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಆಗುವವರೆಗೂ ಆಲಿಸ್ ಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಆಕೆಯ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು, ನಟರು ಹೀಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಎಲ್ಲರೂ ಅವಳ ಬೆನ್ನ ಹಿಂದೆ ಅವಳ ಕುರಿತಾಗಿ ತಮಾಷೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದು ಆಲಿಸ್ ಗೆ ಸಹ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ತನ್ನ ಕೆಲಸದ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಗಮನವಿಟ್ಟು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾ ಸಾಗಿದಳು.
ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿ ಎಂದರೆ, ಆಕೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಬರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದರೂ, ಆಕೆಯ ಬೆನ್ನ ಹಿಂದೆ ಆಡಿಕೊಂಡರೂ, ಅವಳ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವರೆಲ್ಲರೂ ಆಕೆಯ ನಿರ್ದೇಶನವನ್ನು ಪಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದು ಅವಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅವರಿಗೂ ಇದ್ದ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟು ನಂಬಿಕೆಯಿದ್ದರೂ, ಗೌರವ ಇದ್ದರೂ, ಆಕೆಯ ಬೆನ್ನ ಹಿಂದೆ ಆಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಏನು ಎಂದು ನಾವು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು!
ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶನ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಮತ್ತೆ ಯುರೋಪ್ ಗೆ ಹೋಗಿ ನೆಲೆಸಿ, ಜನಮನದ ನೆನಪಿನಿಂದ ಅಳಿಸಿ ಹೋಗಲಾರಂಭಿಸಿದಳು. ಆನಂತರ ಒಮ್ಮೆ ಆಕೆಯ ಕುರಿತು ಲೇಖನವೊಂದು ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಾಗ ಅದನ್ನು ಓದಿ ಚಿತ್ರಕಥಾ ಲೇಖಕ ಫ್ರಾಂಕ್ ಲಿಯೋನ್ ಸ್ಮಿಥ್, ಪತ್ರಿಕೆಯ ಮುಂದಿನ ಸಂಚಿಕೆಗೆ ಒಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಬರೆದ. ಅದರಲ್ಲಿ ಆತ ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ತಾನು ಪಥೇ ಅಸ್ತ್ರ ಸ್ಟುಡಿಯೋಸ್ ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವೃತ್ತಿ ಆರಂಭಿಸಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಹಿರಿಯ ನಿರ್ದೇಶಕರು, ಕಲಾವಿದರು, ತಂತ್ರಜ್ಞರು ಎಲ್ಲರೂ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡುವುದನ್ನು ಕೇಳಿದ್ದೆ ಎಂದು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ, “ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಆಕೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಕುರಿತು ಬಹಳ ಗೌರವದಿಂದ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಆ ಗೌರವಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಸೂಯೆಯೂ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಮತ್ತದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ- ಆಕೆ ಓರ್ವ ಮಹಿಳಾ ಬರಹಗಾರಳಾಗಿ, ನಿರ್ದೇಶಕಳಾಗಿ, ನಿರ್ಮಾಪಕಳಾಗಿ ಅವರೆಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದದ್ದು, ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದದ್ದು.”
1913 ರ ಸಮಯ ‘ಥೇ ಮೂವಿಂಗ್ ಪಿಕ್ಚರ್ ವರ್ಲ್ಡ್’ ಎಂಬ ಸಿನೆ ಪತ್ರಿಕೆಯೊಂದಕ್ಕೆ ‘ವುಮನ್ಸ್ ಪ್ಲೇಸ್ ಇನ್ ಫೋಟೋ ಪ್ಲೇ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್’ ಎಂಬ ಲೇಖನ ಬರೆದ ಆಲಿಸ್ ಗೀ, ಆ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ: “ಸಿನೆಮಾ ತಯಾರಿಕೆಯ ಯಾವ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿಯೂ ಮಹಿಳೆಯರು ಸಲೀಸಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗದ ವಿಷಯವೇ ಇಲ್ಲ. ಈ ಕಲಾಮಾಧ್ಯಮ, ಅದರ ತಾಂತ್ರಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾವೀಣ್ಯ ಸಾಧಿಸಲು ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಏನೇನೂ ಕಷ್ಟವಿಲ್ಲ”. ಹಲವಾರು ಉದ್ಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣನ್ನು ಹೊರಗಿಟ್ಟಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಸಿನೆಮಾ ಒಂದು ಹೊಸ ಉದ್ಯಮ ಮತ್ತೆ ಇತರ ಉದ್ಯೋಗಗಳಿಗೆ “ಇದು ಗಂಡಸರ ಕೆಲಸ- ಇದು ಹೆಂಗಸರ ಕೆಲಸ” ಎಂಬಂತೆ ಸಿನೆಮಾವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ, ಮತ್ತು ಆ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬುದು ಆಕೆಯ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿದ್ದಂತೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ.
ಅದೇ ಇಸವಿ, ಅಂದರೆ 1913 ರಲ್ಲಿ, ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಯ ಗಂಡ ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಬ್ಲಾಶೆ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಸೊಲಾಕ್ಸ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಸೇರಿದ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ತನ್ನದೇ ಆದ ‘ಬ್ಲಾಶೆ ಫೀಚರ್ಸ್’ ಸಿನೆಮಾ ತಯಾರಿಕೆ ಕಂಪನಿ ಆರಂಭಿಸಿದ. ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಅಳತೆಗೂ ಮೀರಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದು ಆತನಿಗೆ ರುಚಿಸಲಿಲ್ಲವೋ, ಇಲ್ಲ ತಾನು ಕನಸಿದ ಅರ್ಧದಷ್ಟೂ ತಾನು ಯಶಸ್ವಿ ಆಗಲಿಲ್ಲ ಎಂಬ ನಿರಾಶೆ ಅವನೊಳಗಿತ್ತೋ, ಇಲ್ಲ ಎರಡೂ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕಹಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಅವರ ವೈವಾಹಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬಿರುಕು ಕಾಣಲು ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೇ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ‘ಥೇ ಹೌಸ್ ಡಿವೈಡೆಡ್’ ಎಂಬ ಚಲನಚಿತ್ರ ಬರೆದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದು.
ಒಂದು ಕಡೆಯಿಂದ ವೈವಾಹಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬಿರುಕು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಮತ್ತೊಂದು ಕಡೆ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಏರುಪೇರಾಗತೊಡಗಿತು. ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಮತ್ತು ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಇಬ್ಬರೂ ಬೇರೆ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ದುಡಿಯಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಡಿಸನ್ ಸಿನೆಮಾ ತಯಾರಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಹತೋಟಿ ಸಾಧಿಸಲಾಗಿ ಈಸ್ಟ್ಮ್ಯಾನ್ ಕೊಡಕ್ ಜೊತೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಒಂದು ಟ್ರಸ್ಟ್ ಆರಂಭಿಸಿದ. ಆ ಟ್ರಸ್ಟಿನ ಭಾಗವಾಗದೆ, ಅದರ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಹೊಂದದೆ ಯಾರಿಗೂ ಕ್ಯಾಮೆರಾ ಮತ್ತು ಫಿಲಂ ರೀಲ್ ಸಿಗದು. ಇವರ ಈ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಯ ಫಲವಾಗಿ ಅದೆಷ್ಟೋ ಸ್ಟುಡಿಯೋಗಳು ಮುಚ್ಚಿದವು, ಮತ್ತು ಕೆಲವು ತಮ್ಮ ನೆಲೆಯನ್ನು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡವು. 1912 ರ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ತನ್ನ ಸೊಲಾಕ್ಸ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋವನ್ನು ಬಾಡಿಗೆಗೆ ನೀಡಲು ಆರಂಭಿಸಿಯಾಗಿತ್ತು. ಆಗೊಮ್ಮೆ ಬೆಂಕಿ ಅನಾಹುತ ಸಂಭವಿಸಿ ಸೊಲಾಕ್ಸ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋದ ಬಹಳಷ್ಟು ಭಾಗ ಭಸ್ಮಗೊಂಡಿತು. ಸೊಲಾಕ್ಸ್ ಸಾಲದ ಜಾಲಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಿತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲೇ ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಹೊಲ್ಲಿವುಡ್ಗೆ ಹೋದ, ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಕಾಲ್ವೇರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರೇಮಿಸಿ ಆಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಜೀವನ ನಡೆಸಲಾರಂಭಿಸಿದ. ಸಾಲದ ಭಾರವಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯವೂ ಹದಗೆಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದ್ದ ಕಾರಣ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ನಡೆಸಲಾಗದೆ ಆಲಿಸ್ ಗಂಡನಿದ್ದ ಊರಿಗೆ ಹೋದಳು. ಆದರೆ ಅವನ ಜೊತೆ ವಾಸಿಸಲಿಲ್ಲ. ಅವನ ಮನೆಯ ಬಳಿಯೇ ಇದ್ದುಕೊಂಡಳು. ಅಲ್ಲಿ ಅವಳಿಗೆ ತಿಳಿದುಬಂದ ವಿಷಯವೇನೆಂದರೆ ಆಕೆಯ ಗಂಡ ಹಿಂದೆ ಲೂಯಿ ವೆಬ್ಬರ್ ಜೊತೆಯೂ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದ ಎಂಬುದು. ಮನನೊಂದ ಆಲಿಸ್ ಅವನಿಂದ ವಿಚ್ಛೇದನ ಪಡೆದು ಫ್ರಾನ್ಸಿಗೆ ಮರಳಿದಳು.
“ನಾನು ಅಮೆರಿಕಾಗೆ ಹೋದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ನನ್ನನ್ನು ಮರೆತರು”- ಇದು ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಮಾತು. 1922ರಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ಸಿಗೆ ಮರಳಿದ ಆಕೆ ಮತ್ತೆ ಕೆಲಸ ಪಡೆಯಲು ಬಹಳಷ್ಟು ಒದ್ದಾಡಿದಳು. ಸಿನೆಮಾ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಆಕೆಗೆ ಕೆಲಸ ಸಿಗಲೇ ಇಲ್ಲ. ಅಷ್ಟರೊಳಗಾಗಲೇ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಹೂಡಿಕೆಗಾರರು ಉದ್ಯಮ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಮಾಧ್ಯಮದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಲು ಆರಂಭಿಸಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅವರಿಗೆ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಸಿನೆಮಾ ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಂಗಸರಿಗೆ ಅದರಲ್ಲೂ ಪರದೆಯಾಚೆ ದುಡಿಯುವ ಹೆಂಗಸರಿಗೆ ಬಾಗಿಲು ಮುಚ್ಚಿದವು. ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಆಲಿಸ್ ಮಗಳಾದ್ ಸಿಮೋನ್ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದಳು. ಮಗಳ ಕೆಲಸ ಆಕೆಯನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತದೋ, ಅಲ್ಲಿಗೆ ಮಗಳ ಜೊತೆಜೊತೆಯಾಗಿ ಆಲಿಸ್ ಸಹ ಹೋಗ ತೊಡಗಿದಳು. ಸ್ಥಿರ ನೆಲೆಯಿಲ್ಲದೆ ಹೋದಳು ಆಲಿಸ್, ಜನರ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಮರೆಯಾಗುತ್ತಾ ಹೋದಳು ಆಲಿಸ್.
1931 ರಲ್ಲಿ ಗುಮೊಂಟ್ ಕಂಪನಿಯ ಇತಿಹಾಸದ ಕುರಿತಾಗಿ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿತು. ಅದರಲ್ಲಿ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಪ್ರಸ್ತಾಪವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅತ್ತ ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ತಯಾರಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟರಿಯಲ್ಲಿ ಫೋರ್ಟ್ ಲೀ ಯ ಕತೆಯನ್ನು ಹೇಳುವ ಸಂದರ್ಭ ಸೊಲಾಕ್ಸ್ ಕಂಪನಿಯ ಮಾಲೀಕ ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಯಿತು. ಇತಿಹಾಸ ಬರೆಯುವ ಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದ ಯೂರೋಪ್ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕಾ ಪ್ರತಿ ರಚನೆಯಲ್ಲೂ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದದ್ದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿರುವ ಸಂಗತಿ. ಸಂಪೂರ್ಣ ಯೂರೋಪಿನವಳೂ ಅಲ್ಲದ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಮೆರಿಕಾದವಳೂ ಅಲ್ಲದ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಇಬ್ಬರೂ ರಚಿಸಿದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೂ ಮಾಯವಾದಳು! ಅವಳು ಹೆಣ್ಣಾಗಿರುವುದು ಈ ಮರೆವಿಗೆ ಅಗೋಚರ ಕಾರಣವೂ ಆಯಿತು.
ಆದರೆ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಪುನ: ತನ್ನ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಪಡೆಯಲು ಬಯಸಿದಳು. 1933ರಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ಸಿನ ಪತ್ರಿಕೆಯೊಂದು ಸಿನೆಮಾದ ಮೊದಲ ಸ್ತ್ರೀ ಕಲಾವಿದರ ಕುರಿತು ಲೇಖನ ಪ್ರಕಟಿಸಿದಾಗ, ಆಲಿಸ್ ಅಲ್ಲಿ ಡೊರ್ತಿ ಅರ್ಜಾನ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ‘ಮೊದಲ ನಿರ್ದೇಶಕಿ’ ಎಂದು ಬರೆದದ್ದು ನೋಡಿ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಒಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ ಲೇಖನ ಬರೆದಳು. ಅದರಲ್ಲಿ ಸಿನೆಮಾ ಲೋಕದ ಮೊದಲ ಸ್ತ್ರೀ ನಿರ್ದೇಶಕಿ ತಾನು ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾದ ಮೊದಲ ಸ್ತ್ರೀ ನಿರ್ದೇಶಕಿ ಲೂಯಿ ವೆಬರ್ ಎಂದು ಸಹ ಹೆಸರಿಸಿದಳು. ಆಕೆ ಲೂಯಿ ವೆಬರ್ ಕುರಿತು ಅಸಮಾಧಾನ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಆಕೆಗೂ ನ್ಯಾಯ ಸಲ್ಲಬೇಕು ಎಂಬ ಇರಾದೆ ಹೊಂದಿದ್ದದ್ದು ಮತ್ತು ಅದರ ಕುರಿತಾಗಿ ಆಕೆಗೆ ಇದ್ದ ಸ್ಪಷ್ಟತೆಯನ್ನು ಇದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ೩೦ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಆಲಿಸ್ ಯೂರೋಪ್ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ಶಾಲಾ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳಾ ಮಂಡಳಿಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಿನೆ-ಪ್ರಯಾಣದ ಕುರಿತು ಹಲವಾರು ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಿದಳು. ತನಗೆ ಸಿಗಬೇಕಾದ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಆಲಿಸ್ ಹೀಗೆ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಒಮ್ಮೆ ಅವಳಿಗೆ ಗುಮೊಂಟ್ ನಿಂದ ಒಂದು ಪತ್ರ ಬಂತು. ತನ್ನ ಕಂಪನಿ ಕುರಿತಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಿರುವ ಪುಸ್ತಕಕ್ಕೆ ಕಂಪನಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಸಿನೆಮಾಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಫೈನಲೈಜ್ ಮಾಡಬೇಕಿರುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆಲಿಸ್ ಎಂದು ಆಕೆಯನ್ನು ಆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿಕೊಡುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಗುಮೊಂಟ್ ಕಳುಹಿಸಿದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿದ ಆಲಿಸ್, ತಾನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಹಲವು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಸಹಾಯಕ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಖಾತೆಗೆ ಸೇರಿಸಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ತಾನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಹಲವಾರು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿರದೆ ಇರುವುದು ಆಕೆಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಆಕ್ರೋಶವಿಲ್ಲದೆ ಗುಮೊಂಟ್ ಗೆ ಬರೆಯುವ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಾಗಿರುವ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಿ, ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿದ ಪಟ್ಟಿಯೊಂದಿಗೆ, ತನ್ನ ಅನುಭವ ಕಥನವನ್ನೂ ಬರೆದು ಕಳುಹಿಸಿದಳು. ಆಕೆಯ ಪತ್ರವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಗುಮೊಂಟ್, ಪುಸ್ತಕ ಆಗಲೇ ಪ್ರಕಟಣೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತಲೇ, ಎರಡನೇ ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ಆಲಿಸ್ ಸರಿಪಡಿಸಿದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು, ಆಕೆಯ ಅನುಭವ ಕಥನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವುದಾಗಿ ಆಶ್ವಾಸನೆ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಆ ಪುಸ್ತಕ ಎರಡನೇ ಮುದ್ರಣ ಕಾಣುವ ಮುನ್ನ ಗುಮೊಂಟ್ ಸಾವನಪ್ಪಿದ.
ಆದರೆ ಗುಮೊಂಟ್ ತನ್ನ ಸಾವಿಗೆ ಮುನ್ನ ತನ್ನನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಲು ಬಂದ ಪತ್ರಕರ್ತನ ಬಳಿ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಕುರಿತಾಗಿ, ಆಕೆಯ ಮಹತ್ವದ ಕುರಿತಾಗಿ ಹೇಳಿದ. ಗುಮೊಂಟ್ ಆ ಪತ್ರಕರ್ತನನ್ನು ಆಲಿಸ್ ಅನ್ನು ಭೇಟಿ ಆಗುವಂತೆ ಸೂಚಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆ ಪತ್ರಕರ್ತ ಆಲಿಸ್ ಅನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿ ಆಕೆ ಗುಮೊಂಟ್ ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ಅವೆಲ್ಲ ಗುಮೊಂಟ್ ಕಂಪನಿಯ ಸಾಧನೆ ಎಂಬರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬರೆದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲೇ ಸಿನೆಮಾದ ಇತಿಹಾಸ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕದ ಲೇಖಕ- ಜಾರ್ಜಸ್ ಸೌಡೋಲ್- ಸಹ ತನ್ನ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಆಲಿಸ್ ಅನ್ನು ಗುಮೊಂಟ್ ಕಂಪನಿಯ ಹೆಡ್ ಆಫ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ಸ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದ್ದಾನೆಯೇ ಹೊರತು ಆಕೆಯ ಸಿನೆಮಾಗಳ ಕುರಿತು ಬರೆಯಲಿಲ್ಲ. ಮುಂದೊಮ್ಮೆ ಅವನನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ ಆತ ಹೇಳಿದ್ದು, “ಆಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಸಿನೆಮಾಗಳ ರೀಲ್ ಎಲ್ಲೂ ಲಭ್ಯ ಇರಲಿಲ್ಲ. ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗದು”. ಅವನ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸತ್ಯವಿದೆ… ಸಿನೆಮಾದ ಆರಂಭಿಕ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ಅದೆಷ್ಟೋ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಆರ್ಕೈವ್ಸ್ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಒಂದೋ ಹಾಳಾಗಿ ಹೋದವು, ಇಲ್ಲ ಎಲ್ಲೋ ಕಳೆದು ಹೋದವು. ಕೋರ್ಟ್ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಕೇಳುವಂತೆ, ಇತಿಹಾಸವೂ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಬೇಡುತ್ತದೆ. ಯೂರೋಪ್ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕ ನಡುವೆ ಸಂಚರಿಸಿದ ಆಲಿಸ್ ಸಿನೆಮಾದ ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿದಳು. ಯಾರೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಇತಿಹಾಸಕಾರರೂ ಸಿನೆಮಾದ ಪ್ರತಿಗಳ ಆಚೆಗಿನ ಸಾಕ್ಷಿಗಳನ್ನು, ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ತಯಾರಿರಲಿಲ್ಲ. ಎಡಿಸನ್, ಗುಮೊಂಟ್, ಲ್ಯೂಮಿಯೇರ್ ಸಹೋದರರು ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲರೂ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ತಮಗೆ ಬೇಕಾದಂತೆ ರಚಿಸಿ ಕೊಂಡರು. ಅಂಥಾ ಹಲವಾರು ಸಿನೆಮಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರರಿಗೆ ತನ್ನ ಸಂಜೆಗಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಆಲಿಸ್ ಪತ್ರ ಬರೆದೂ ಬರೆದೂ ಸಿನೆಮಾ ಲೋಕಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಕೊಡುಗೆ ಏನು ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸಿದಳು. ರೆನೆ ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಫೋರ್ಡ್ ಬರೆದ ಸಿನೆಮಾ ಇತಿಹಾಸ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಆಕೆಗೆ ಮನ್ನಣೆ ಸಿಕ್ಕಿತು. ಲಿಯಾನ್ ಗುಮೊಂಟ್ ಮಗನಾದ ಲೂಯಿ ಗುಮೊಂಟ್ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಕುರಿತಾಗಿ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಹೊರಟಾಗ ಆತ ಆಲಿಸ್ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದ. ಅದನ್ನು ತನ್ನ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲು ಒಂದು ಅವಕಾಶ ಎಂಬಂತೆ ಆಲಿಸ್ ಬಳಸಿಕೊಂಡಳು.
ಆದರೆ ಲೂಯಿ ಗುಮೊಂಟ್ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕೆಂದಿರುವ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಆಲಿಸ್ ಗೆ ಭರವಸೆ ಇರಲಿಲ್ಲವೇನೋ. ಹಾಗಾಗಿ ಆಕೆ ತನ್ನ ಆತ್ಮಕತೆಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿದಳು. ಆದರೆ ಆ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಯಾವ ಪ್ರಕಾಶಕರೂ ಮುಂದೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲೇ ಕಾಕತಾಳೀಯ ಎಂಬಂತೆ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ನೆರೆ ಮನೆಗೆ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ವಿಕ್ಟರ್ ಬಾಷಿ ವಾಸಕ್ಕೆ ಬಂದ. ಆತನಿಗೂ ತನ್ನ ಪಕ್ಕದ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಂಥಾ ಅದ್ಭುತ ಕಥನ ಇದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ತಿಳಿದಾಗ ಆತ ತಡಮಾಡದೆ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಅನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಲಾರಂಭಿಸಿದ ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಕುರಿತಾಗಿ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕವನ್ನೂ ರಚಿಸಿದ. ಅದಾಗಿ ಕೆಲವೇ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ 1968 ರಲ್ಲಿ, ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಕೊನೆಯುಸಿರೆಳೆದಳು. ಆಕೆಯ ಸಾವಿನ ಎಂಟು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಆಕೆಯ ಆತ್ಮಕತೆಗೆ ಪ್ರಕಾಶಕ ಸಿಕ್ಕಿ ಅದು ಪ್ರಕಟವೂ ಆಯಿತು. ಆದರೂ ಸಿನೆಮಾ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಅಕ್ಷರಗಳಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಹೆಸರು ಬರೆಯಲಾಗಲಿಲ್ಲ.
21 ನೆ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕುತೂಹಲ ಮೂಡಿಸಿಕೊಂಡ ಹಲವರು ಆಕೆಯ ಕುರಿತಾಗಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಕಲೆಹಾಕಿ, ಲೋಕದ ಮೂಲೆಯಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಯಾರೋ ಅಜ್ಞಾತ ಸಂಗ್ರಹಕಾರರು ತಮ್ಮ ಖಾಸಗಿ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಜಾಗ್ರತೆಯಿಂದ ಕಾಪಾಡಿದ್ದ ಆಕೆಯ ಸಿನಿಮಾಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ, ಯಾವ್ಯಾವುದೋ ಆರ್ಕೈವ್ಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಆಕೆಯ ಸಿನಿಮಾಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಆಕೆಯ ಕುರಿತು ಲೋಕಕ್ಕೆ ಅರಿವಾಗುವಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇಷ್ಟಾದರೂ ಈಗಲೂ ಸಿನೆರಸಿಕರಲ್ಲೂ, ಸಿನೆಮಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಹೆಸರು ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಕೇಳಸಿಗುವಂತದ್ದು.
(ಈ ಲೇಖನ ಬರೆಯಲು ಮುಖ್ಯ ಆಕರ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಕುರಿತಾಗಿ ಪಮೇಲಾ ಗ್ರೀನ್ ತಯಾರಿಸಿದ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ಚಿತ್ರ, ಮತ್ತು ಮಾರ್ಷಲ್ ಮಕ್ಮಹಾನ್ ಬರೆದ ಪುಸ್ತಕದ ಅರ್ಧಂಬರ್ಧ ಓದು. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿರುವ ಆಲಿಸ್ ಗೀ ಆತ್ಮಕತೆಯನ್ನು ಈ ಲೇಖಕ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸುವ ಇರಾದೆ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದಕ್ಕೆ ತಯಾರಿ ನಡೆಸಲಾಗಿದೆ.)
ಸಂವರ್ತ ಸಾಹಿಲ್
ನಾಡಿನ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಹಾಗೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಬರೆಹಗಾರರಲ್ಲಿ ಸಂವರ್ತ ಸಾಹಿಲ್ ಒಬ್ಬರು. ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿ ಬೋಧಕರಾಗಿ, ಸಿನೆಮಾ ಚಿತ್ರಕಥೆ ಲೇಖಕರಾಗಿ, ಕವಿಯಾಗಿ, ಅನುವಾದಕರಾಗಿ ಸಾಹಿತ್ಯಲೋಕಕ್ಕೆ ತಮ್ಮದೇ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿರುವ ಇವರು ಮಣಿಪಾಲದವರು.
