“..ಸರಕಾರ ನಡೆಸಿರುವ “ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಣ್ಕಟ್ಟು” ಈ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಿ, 94 ಶೇಕಡಾ ಯಶಸ್ಸಿನ ಘೋಷಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಬೀಗುತ್ತಿದೆ! ಜನರನ್ನು ನಂಬಿಸುತ್ತಿದೆ. ವಾಸ್ತವಾಂಶ ಏನೆಂಬುದನ್ನು ಈಗ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಮೂಲಕವೇ ನೋಡೋಣ..” ನಿಖಿಲ್ ಕೋಲ್ಪೆಯವರ ಬರಹದಲ್ಲಿ
ಕಳೆದ ಬಾರಿ- 2017ರಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಬಿಜೆಪಿ ಸಂಸದರೂ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದ ಪಿನಾಕಿ ಮಿಶ್ರಾ ನೇತೃತ್ವದ ಸಂಸದೀಯ ಸಮಿತಿಯು “ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು” ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದ ಮೋದಿ ಸರಕಾರದ ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು 2025ರಲ್ಲಿ ಸಮಿತಿಯ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಂತೆಯೇ ವಿಫಲವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ನೋಡಿದ್ದೆವು. ಪಿನಾಕಿ ಮಿಶ್ರಾ ಸಮಿತಿಯು ನೀಡಿದ್ದ ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಳು ಇಂದು, 2025ರಲ್ಲಿ ನಿಜಕ್ಕೂ “ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿಗಳು” ಎಂದು ಸಾಬೀತಾಗಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಆದರೆ, ಸರಕಾರ ನಡೆಸಿರುವ “ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಣ್ಕಟ್ಟು” ಈ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಿ, 94 ಶೇಕಡಾ ಯಶಸ್ಸಿನ ಘೋಷಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಬೀಗುತ್ತಿದೆ! ಜನರನ್ನು ನಂಬಿಸುತ್ತಿದೆ. ವಾಸ್ತವಾಂಶ ಏನೆಂಬುದನ್ನು ಈಗ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಮೂಲಕವೇ ನೋಡೋಣ.
ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಿಟಿಗಳ ಮಿಷನ್
2017ರಲ್ಲಿ, ಸಮಿತಿಯು ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಿಟಿ ಅಭಿಯಾನಗಳ ಜುಜುಬಿ 1.8 ಶೇಕಡಾ ಖರ್ಚಿನ ದರದಿಂದ ಆಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಮಾರ್ಚ್ 31, 2025ರಂದು ಈ ಅಭಿಯಾನಗಳ ಅಧಿಕೃತ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಸರಕಾರವು 94 ಶೇಕಡಾ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯ ದರವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿ, 1.5 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಈ ಯೋಜನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ. ಆದರೆ ಈ ಕಣ್ಕಟ್ಟಿನ “ವಾಸ್ತವಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು” ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತವೆ:
ವಾಸ್ತವವೆಂದರೆ, ನಗರ ಯೋಜನೆಗಳಲೂ ಸಂಬಂಧಿಸಿ 94 ಶೇಕಡಾ “ಯೋಜನೆ ಪೂರ್ಣ” ಎಂಬ ಸರಕಾರಿ ಘೋಷಣೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, 100 ನಗರಗಳಲ್ಲಿ 18 ನಗರಗಳು ಮಾತ್ರವೇ ತಮ್ಮ 2015-2017ರ ಮಾಸ್ಟರ್ ಪ್ಲಾನ್ಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲತಃ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಯೋಜನೆಯನ್ನು 2025ರ ಹೊತ್ತಿಗಾದರೂ ಕನಿಷ್ಟ ಮಟ್ಟಿಗಾದರೂ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿವೆ. ಇದು ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯ?
ಪಾಟ್ನಾದ ಪ್ರಹಸನವನ್ನು ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಗಮನಿಸಿದರೆ, ಬಿಹಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸಿಎಜಿ 2024ರ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆಗಳು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲಾಗದ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನಿಗದಿತ ಗುರಿಯಿಂದಲೇ ಕೈಬಿಡುವ ಮೂಲಕ ಗುರಿ ಸಾಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಕಟು ಸತ್ಯವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿವೆ. ಪಾಟ್ನಾದಲ್ಲಿ, 44 ಮೂಲ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ 29 ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು “ಅಸಾಧ್ಯ” ಎಂದು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು- ಉಳಿದ ಕೆಲವನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಪರಿಗಣಿಸಿ, “100 ಶೇಕಡಾ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ” ಎಂದು ಲೇಬಲ್ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು.
ಎಲ್ಲರಿಗೂ ವಸತಿ: ನಾಳೆ ಬಾ!
2017ರ ವರದಿಯು ನಗರ ವಸತಿ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ “ಅವಾಸ್ತವಿಕ ಭರವಸೆಗಳು” ಇವೆ ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿತ್ತು. 2025 ಸ್ಥಿತಿ ಹೇಗಿದೆ? 2025ರ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ, ಮೂಲ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಆವಾಸ್ ಯೋಜನಾ-ನಗರ (PMAY-U) ಮಿಷನ್ನಲ್ಲಿ ಮಂಜೂರಾದ 1.22 ಕೋಟಿ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ 96.02 ಲಕ್ಷ ಮನೆಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ವರದಿಗಳು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಮಾಡಿದ ಬದಲಾವಣೆ ಎಂದರೆ, ಉಳಿದ ಅಂತರವನ್ನು ನೀಗಿಸಲು, ಸರಕಾರವು PMAY-U 2.0 ಎಂಬ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಇದು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಒಂದು ಕೋಟಿ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸು ಭರವಸೆಯೊಂದಿಗೆ ಗುರಿಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಮುಂದಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಿತು. ಹಿಂದಿನ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಕಿ ಇದ್ದವುಗಳನ್ನು ಇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿ, ಎರಡು ಕಣ್ಕಟ್ಟು ಮಾಡಿತು. ಮೊದನೆಯದೆಂದರೆ, ಮೊದಲ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದರಲ್ಲಿ ಭರವಸೆ ನೀಡಲಾದ ಮನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಿದೆ ಎಂಬ ಭ್ರಮೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವುದು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸರಕಾರವು ಪರಿಷ್ಕೃತ ಅಂದಾಜಿನಲ್ಲಿ 2024-25ರ ಬಜೆಟ್ ಹಣವನ್ನು 55 ಶೇಕಡಾದಷ್ಟು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಿದೆ! ಸರಕಾರವು ಹೊಸ ಹಂತಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರೂ ಸಹ, ಹಳೆಯ ಹಂತಗಳಿಗೆ ಹಣವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಸದ್ದಿಲ್ಲದೆ ಕತ್ತು ಹಿಸುಕುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಹಣಕಾಸಿನ ಅಂತರ
2017ರ ಕೇವಲ “21.6 ಶೇಕಡಾ ಹಣ ಬಳಕೆ” ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. 2025ರಲ್ಲಿ, ಕೇಂದ್ರದಿಂದ “ಬಿಡುಗಡೆಗಳು” ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದರೂ, AMRUT ಮಿಷನ್ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ, ನಿರಂತರವಾದ ಬಿಡುಗಡೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಅಂತರವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
AMRUT ಮತ್ತು AMRUT 2.0 ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ 10 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, 2.73 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ. ಮಂಜೂರಾಯಿತು. ಆದರೆ 1.12 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು (ಸುಮಾರು 41 ಶೇಕಡಾ ಮಾತ್ರ) ಮಾತ್ರವೇ ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಕೆಲಸಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗಿದೆ.
2017ರ “ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು” ಗುಣವಾಗಲಿಲ್ಲ; ಅದನ್ನು ಮರುಹೊಂದಾಣಿಕೆ (ಕಷ್ಟಕರ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಕೈಬಿಡುವುದು) ಮತ್ತು ಮರು-ಲೇಬಲ್ ಮಾಡುವಿಕೆ (ಹಳೆಯ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹೊಸ ಮಿಷನ್ ಹಂತಗಳಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸುವುದು) ಮೂಲಕ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಯಿತು. ಕಾಗದದಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. 2025ರ ಡ್ಯಾಶ್ಬೋರ್ಡ್ಗಳು ಹಸಿರು ದೀಪಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆಯಾದರೂ, ಪಿನಾಕಿ ಮಿಶ್ರಾ ವರದಿಯು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಮಾನದಂಡವು “ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಿಟಿ” ಎಂಬುದನ್ನು ಕಡತದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರಗಳಿಂದ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದಿಂದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಬೇಕು ಎಂದು ನಮಗೆ ನೆನಪಿಸಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಈಗಲೂ ಕಡತಗಳ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳು ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವವಿಕವಾಗಿ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ಸೌಕರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ.
22ನೇ ಸಂಸದೀಯ ಸ್ಥಾಯಿ ಸಮಿತಿ ವರದಿ (ಮಾರ್ಚ್ 2018)ಯನ್ನು ಮೂಲಮಾನದಂಡವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸೋಣ. ಆಗ ಆರು ಪ್ರಮುಖ ಮಿಷನ್ಗಳಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ 36,194.39 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಲ್ಲಿ 7,850.72 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು (21.6 ಶೇಕಡಾ) ಮಾತ್ರವೇ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆಗ ವರದಿಯು ಇದನ್ನು “ನಿಧಾನ ಅನುಷ್ಟಾನ” ಎಂದು ಲೇಬಲ್ ಮಾಡಿತ್ತು ಮತ್ತು ಸರಕಾರವು ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಲ್ಲದ “ಅವಾಸ್ತವಿಕ ಪ್ರಸ್ತಾಪ”ಗಳ ಮೇಲೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಎಚ್ಚರಿಸಿತ್ತು. ಕೇವಲ “ಬಿಡುಗಡೆ” ಮಾಡುವ ನಿಧಿಗಳು- ನಗರಗಳನ್ನು “ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ” ಮಾನದಂಡ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ಸಮಿತಿಯು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿತ್ತು. ಅಡಚಣೆಯೆಂದರೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ದೋಷಪೂರಿತ ಕೇಂದ್ರ ಯೋಜನೆಗಳು ಎಂದು ಅದು ಗುರುತಿಸಿತ್ತು. ಅಂದರೆ, ಗೊತ್ತುಗುರಿಯಿಲ್ಲದೇ, ಕಾರ್ಯಯೋಜನೆ ಸ್ಪಷ್ಟಗೊಳ್ಳದೇ ಚುನಾವಣೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಿ, ಭಾರೀ ಮೊತ್ತದ ಯೋಜನೆ ಘೋಷಿಸುವುದು, ನಂತರ ಗೊತ್ತುಗುರಿಯೇ ಇಲ್ಲದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಹಣ ಬಳಕೆ ಮಾಡಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುವುದು, ಕೊನೆಗೆ ಕೆಲಸವೇ ನಡೆಯದ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಕೈಬಿಟ್ಟು ಗುರಿ ಸಾಧನೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದಕ ಹೇಳುವುದು, ಇಲ್ಲವೇ ಮುಂದಿನ ಯೋಜನೆಗೆ ಸೇರಿಸಿ, ಅದೇ ಹಣವನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ಮಂಜೂರಾಗಿರುವಂತೆ ತೋರಿಸುವುದು! ಈಗ ಏನಾದರೂ ಬದಲಾಗಿದೆಯೇ? ಅದರಂತೆ ಅಮೃತ್ ಮತ್ತು ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಏನಾಗಿದೆ?
ಅಮೃತ್: ವಿಶ್ವ ದರ್ಜೆಯ ಮೆಟ್ರೋ ರೈಲುಗಳು (ಬಂಡವಾಳದ 94 ಶೇಕಡಾ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರೂ, ಅಮೃತ್ (ಒಳಚರಂಡಿ/ಒಳಚರಂಡಿ) ಯೋಜನೆಗಳು ಮಂಜೂರಾದ ನಿಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 41 ಶೇಕಡಾದಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ನಿಜವಾದ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡಿವೆ. ಇದನ್ನೂ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಬಗ್ಗೆ ಏನನ್ನೂ ಹೇಳದೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ: ಬಯಲು ಶೌಚ ಮುಕ್ತ (ODF-ಓಪನ್ ಡೆಫಿಕೇಶನ್ ಫ್ರೀ) ಭಾರತ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡರೂ, ಯೋಜನೆಯ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ಸ್ವತ್ತುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯು ಅತಿದೊಡ್ಡ ವೈಫಲ್ಯವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ ಎಂದು ಇತ್ತೀಚಿನ ಸ್ಥಾಯಿ ಸಮಿತಿಯ ವರದಿಗಳು ಹಾಗೂ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ.
ಮೂಲತಃ ಅನುಮೋದಿಸಲಾದವುಗಳನ್ನು “ಅಸಾಧ್ಯ” ಎಂಬ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು. 2015-2017ರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಅಥವಾ ಮುನ್ನೋಟದಲ್ಲಿ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದ ಸಂಕೀರ್ಣ ಬಹು-ಹಂತದ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಬದಲು, ನಗರಗಳು ತಮ್ಮ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನೇ “ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿದವು”, ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಸುಲಭ, ಮೇಲುಮೇಲೆ ಕಾಣುವ ಕೆಲಸಗಳೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ಸರಕಾರ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ “ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವಿಕೆ” – ಕಠಿಣ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ರಾಜ್ಯ-ಅನುದಾನಿತ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು “ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಿಟಿ” ಯಶಸ್ಸುಗಳೆಂದು ಮರು-ಲೇಬಲ್ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಲೆಡ್ಜರ್ಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಾಧಿಸಿದ ಯಶಸ್ಸು. ಹಾಗಾಗಿ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಕೇಳಬಹುದಾದಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸವನ್ನಷ್ಟೇ ಇಲ್ಲಿ ನೋಡೋಣ.
ಸರಕಾರದ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಿಟೀಸ್ ಮಿಷನ್ 94 ಶೇಕಡಾ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದ್ದರೆ, ಸ್ವತಂತ್ರ ಜಾಗತಿಕ ಸೂಚ್ಯಂಕಗಳು ನಾಗರಿಕರ ತೃಪ್ತಿ ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಗುಣಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ನಗರಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ತೀರಾ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣೀಕರಿಸುವುದನ್ನು ಏಕೆ ಮುಂದುವರಿಸುತ್ತಿವೆ? ಸರಕಾರವು ತನ್ನ “ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಿಟಿಗಳಲ್ಲಿ” 82 ಶೇಕಡಾದಷ್ಟು ಮೂಲ ಮಾಸ್ಟರ್ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸದೆ, ಅಂತಿಮ ಗುರಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು? ಭಾರತದ ಬಹುತೇಕ ನಗರಗಳು ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಚರಂಡಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸರಿಯಿಲ್ಲದೆ, ಕೃತಕವಾದ ನೆರೆಯ ಕಕ್ಕಸು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿರುವ ವರದಿಗಳು ಏಕೆ ಬರುತ್ತಿವೆ?
ಹಿಂದಿನ “ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು” ನಿಧಿಯ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗಿದ್ದರೆ, 2024-25ರ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಬಜೆಟ್ ಅಂದಾಜುಗಳಲ್ಲಿ ಸರಕಾರವು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಆವಾಸ್ ಯೋಜನೆ-ನಗರ ಬಜೆಟನ್ನು 55 ಶೇಕಡಾದಷ್ಟು (30,170 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಂದ 15,170 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗೆ) ಏಕೆ ಕಡಿತಗೊಳಿಸಿದೆ? ಹಣವು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಬಡವರ ವಸತಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿತ್ತೇ ಅಥವಾ ಅದು ನಿಂತರ ತೇಲುತ್ತಿರುವ “ರೋಲಿಂಗ್ ಬಜೆಟ್” ಮರೀಚಿಕೆಯಾಗಿತ್ತೇ?
2017ರ ವರದಿಯು 94 ಶೇಕಡಾ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಮೆಟ್ರೋ ರೈಲುಗಳ ಗೀಳಿಗೆ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಒಳಚರಂಡಿಗಳು (AMRUT) ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ (ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ) ದಯನೀಯವಾಗಿವೆ ಎಂದು ಎಚ್ಚರಿಸಿತ್ತು. ನಮ್ಮ “ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಿಟಿಗಳಲ್ಲಿ” 2025ರ ಕೃತಕ ಪ್ರವಾಹವನ್ನು ನೋಡಿದರೆ, ಏನಾದರೂ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿದೆಯೇ? ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವ ದರ್ಜೆಯ ರೈಲುಗಳು ವಿಶ್ವ ದರ್ಜೆಯ ಕೊಚ್ಚೆ ಗುಂಡಿಗಳ ಮೇಲೆ ಓಡುತ್ತಿವೆ! ಯಾಕೆ?
2025ರಲ್ಲಿ ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಿಟೀಸ್ ಮಿಷನ್ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದರೆ, 100 ನಗರಗಳಲ್ಲಿ 18 ನಗರಗಳು ಮಾತ್ರ ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಏಕೆ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದವು? ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಾಣುವಂತೆ “ಕೈಬಿಡಲಾದ” ಇತರ 82 ನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಸಾವಿರಾರು ಯೋಜನೆಗಳ ಗತಿ ಏನಾಯಿತು? ಹೀಗಿದ್ದರೂ 94 ಶೇಕಡಾ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಎಂಬುದು ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯ!?
ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯವು 2017ರಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ ಅದೇ ನೆಪವಾದ “ಬಳಕೆ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ” ವಿಳಂಬವನ್ನು ಇನ್ನೂ 2025ರಲ್ಲಿಯೂ ದೂಷಿಸುತ್ತಿದೆ! ಕೆಲಸ ಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆಯಂತೆ, ಬಳಕೆ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ ಟಪಾಲಿನಲ್ಲಿ ಇದೆಯಂತೆ! ಆಧುನಿಕ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈಗ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಗದ ರಹಿತ ಇಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ವ್ಯವಹಾರ ಎಂದು ರೈಲು ಬಿಡುವ ಮೋದಿ ಸರಕಾರವು- ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನದೇ ಆದ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ- ರಶೀದಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದರೆ, ಅದು 21ನೇ ಶತಮಾನದ ನಗರ ಭಾರತವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿದೆಯೇ? ಇದು ಕೇವಲ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಕೇಳಬೇಕಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಲ್ಲ! ನಮಗೆ ನಾವೇ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು!
